نعمت اله تاجوک - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.
مهدی مدیری - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران.
علی توکلان - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.

طرح جامع شهر تهران در سال ۱۳۸۶ مصوب و طرح تفصیلی شهر تهران در سال ۱۳۹۲ مصوب شده است و طبیعتا می بایست طرح تفصیلی شهر در قالب طرح جامع و با حداقل تغییرات پهنه های اصلی تهیه می شده است. اما بررسی های انجام شده حاکی از تغییر نزدیک به ۲۰ درصدی پهنه های طرح جامع در طرح تفصیلی مصوب شهر تهران است. این تغییرات باعث پیامدهای مختلف از جمله افزایش جمعیت، کاهش سرانه های خدماتی، افزایش ترافیک و.. خواهد شد. مقایسه میزان عدم انطباق بین طرح تفصیلی و طرح جامع، در بین مناطق شهر تهران نشان داده است که منطقه ۴ با ۲۰۵۲ هکتار تغییر (۳۳% پهنه های طرح جامع) بیشترین میزان تغییرات را دارا بوده است. در همین راستا تحقیق حاضر به دنبال بررسی وضعیت تغییرات پهنه ها و زیر پهنه های طرح جامع در طرح تفصیلی منطقه ۴ و پیامدهای آن می باشد. نتایج تحقیق نشان داده است که در بین پهنه های چهارگانه منطقه ۴؛ پهنه مختلط با ۹۹۶ هکتار بیشترین میزان تغییر را داشته است. از طرفی بیشترین تغییرات نیز با ۸۲۴ هکتار به پهنه مسکونی منجر شده است. این تغییر و تحولات درمجموع نزدیک به ۴۷۰ هزار نفر به ظرفیت سکونتی منطقه افزوده اند (صرفا ظرفیت سکونت و بدون تامین خدمات). در مقیاس کلان تر میزان پهنه مسکونی در طرح جامع ۲۲۴۳.۴ بوده است که این میزان در طرح تفصیلی به ۲۵۱۷.۳ هکتار رسیده است. این افزایش ظرفیت جمعیت پذیری در آینده باعث سکونت افراد زیادی در منطقه ۴ با کمترین میزان سرانه های خدماتی خواهد شد. علاوه بر تراکم جمعیت، کاهش سرانه ها، ترافیک، آلودگی هوا و سخت شدن مدیریت بحران در این منطقه خواهد شد که همگی پیامد تغییر پهنه و ضوابط طرح جامع در طرح تفصیلی می باشد.

تهران, طرح جامع, طرح تفصیلی, مغایرت طرح ها, منطقه ۴