رضوان جلالی فر - مدرس/آموزش و پرورش
سوسن آل رسول - استاد دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
مهدی مهریزی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

آیه ایلاء از جمله آیات مرتبط با حقوق زنان در قرآن است که درباره حکم موجود در آن، نگره های مختلفی بیان شده است. جستار کتابخانه ای حاضر با نظرداشت پیوند میان حکم مزبور با حق جنسی زنان، با بهره گیری از روش متن پژوهی و با تکیه بر دیدگاههای قرآن پژوهان و باتوجه به سیر زمانی نگاشته ها، به بررسی نگره های مختلف پرداخته و بدین رهیافت رسیده است که: از دوران متقدم تا کنون، ۳ نگره درباره ایلاء مطرح شده است که عبارت اند از: ۱- پذیرش مطلق ایلاء؛ ۲- پذیرش مشروط ایلاء؛ ۳- نسخ تمهیدی ایلاء. از میان سه دیدگاه مزبور، دیدگاه سوم بر پایه ادله ذیل ارجحیت دارد: ۱- رویکرد اسلام در اصلاح فرهنگ های نادرست جاهلی، رویکردی تدریجی بوده اما فعلیت بخشی تمام و کمال به این اصلاحات در دوران محدود رسالت میسر نبوده است؛ ۲- با توجه به تلاش اسلام برای احیاء و ارتقای جایگاه زن، حکم ایلاء با کرامت زن و حق جنسی او تنافی دارد؛ ۳- اسلام، به عوامل ظلم آمیز ایلاء تبصره ای نزده بلکه تنها زمان آن را تقلیل داده است، که این مسئله نیز از عدم جاودانگی حکم مزبور حکایت دارد.

ایلاء, نسخ تمهیدی, جاهلیت, کرامت زن, حقوق زنان