مهدی علی اکبرنیا - دانشجو دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران (بابلسر)
علی اکبر جهانی - استاد یار، عضو هیات علمی دانشگاه مازندران، مدیر گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی

از ارکان مهم ازدواج، مهر است که در صورت عدم ذکر مهر، عقد بر حالت خودش باقی است و به مهر المثل بر می گردد. بررسی فقهی شرایط و خصوصیات مختلف مهریه در موقعیت های مختلف به جهت نیاز همیشگی مردم، حائز اهمیت است. در این میان، بررسی فقهی احکام مهریه از دیدگاه صاحب جواهر، شیخ انصاری، آیت ا... العظمی سیدابوالقاسم خویی و مرحوم امام خمینی قدس ا... اسرارهم، احکام فقهی مهریه در ۱۴ دوره مختلف را نتیجه می دهد. از دیدگاه اعلام اربعه، ذکر مهر در عقد دائم شرط نیست اما در عقد منقطع شرط بوده و بدون آن، عقد باطل می گردد. همچنین مهریه را به نقد و نسیه تقسیم کرده و امتناع زن از تمکین، قبل از دریافت مهریه را جایز دانسته اند. اعلام اربعه مطابق مشهور، زن را به مجرد اجرای عقد، مالک مهر دانسته اند، آنان تفویض البضع را جایز ندانسته و در تفویض المهر، رعایت طرف دوم در حکم به تعیین میزان مهر را شرط دانسته اند. به اتفاق، در نکاح عبید، مهریه بر عهده مولی خواهد بود و در نکاح صغیر، شرط تعیین مهریه، مراعات مصلحت صغیر است در غیر این صورت، صغیر می تواند بعدا با نکاح مخالفت نماید. همچنین در عقد فضولی، اجاره مجوز عقد خواهد بود. اعلام اربعه درباره عقد نکاحی که در آن، مهریه صراحی تعیین شده فرموده اند که عقد صحیح است و به مهر المثل رجوع می شود و درباره مهریه های سنگین، با نقل روایاتی از اهل بیت(علیهم السلام)، بر استجاب قلت مهر تاکید کرده اند.

مهریه، صداق، نکاح، ازدواج، عقد دائم، عقد منقطع