طاهره شیشه بری - دانش آموخته دکتری مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
حسین احمدی - استاد گروه مرمت، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

کتیبه های نوشتاری بخش مهمی از میراث فرهنگی جهان به شمار می روند. اهمیت توجه به طرح مسئله در پژوهش حاضر از این لحاظ است که با نگاهی به مبانی نظری مرمت و با توجه به مطرح بودن مقوله خط و خوشنویسی درمورد کتیبه ها، توجهی به معیارهایی برای مرمت کتیبه ها نشده است و همین امر باعث شده رویکردهای متنوعی در مرمت این دسته از آثار دیده شود. با توجه به حجم چشمگیر عملیات مرمتی در کشور، درنظرگرفتن معیارهایی برای مرمت نواحی کمبود کتیبه ها می تواند به جلوگیری از مرمت های نادرست و سلیقه ای این آثار کمک شایانی کند. به همین منظور، برای رسیدن به معیارهایی در مرمت کتیبه های نوشتاری بناهای دوره اسلامی کوشش شد تا در کنار مطالعات کتابخانه ای به مطالعات میدانی نیز پرداخته شود و مهم ترین عواملی که در مرمت نادرست و سلیقه ای کتیبه های نوشتاری دخیل اند شناسایی شوند. همچنین تلاش شد اصولی که در هنگام عملیات مرمت اجرا می شوند استخراج و دسته بندی شوند تا بتوان از این منظر، ضمن شناخت متغیرها و عوامل موثر در شکل گیری کتیبه های نوشتاری، رویکردهای مرمتی را در راستای مرمت هرچه بهتر کتیبه ها ارتقا بخشید. از طرفی با عنایت به مبانی نظری مرمت، توجه به مبانی هنرهای تجسمی و قواعد حاکم بر هنر کتیبه نگاری، که مطالعه و بررسی شدند، و پس از ارزیابی اطلاعات در موارد مطالعه شده، دوازده معیار برای مرمت کتیبه ها استخراج و در نظر گرفته شدند. روش تحقیق این مقاله از نوع کیفی، روش های یافته اندوزی در این پژوهش، مشتمل بر مطالعات میدانی، رجوع به منابع متعدد و مطالعات کتابخانه ای و از نظر هدف کاربردی است.

کتیبه نوشتاری, معیارهای مرمت, نواحی کمبود, بناهای دوره اسلامی, ایران