سید سعید رضا منتظری - دانشیار گروه ادیان و عرفان پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران
وحید پزشکی - کارشناسی ارشد گروه ادیان و عرفان، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، قم، ایران.

آیین جین از ادیان کهن هند به شمار می رود که دیدگاه غیرخداباوری در بین مکاتب و باورهای هندی داشته و توانسته در سرزمین هند جایگاه ویژه ای به خود اختصاص دهد. یکی از باورهای مهم این دین، اعتقاد به تیرتهنکره است که پرستش و سرسپردگی به تعالیم آنان در نجات روح از بند اسارت سمساره موثر است. ظهور تیرتهنکره ها بر پایه یک نظم و هنجار کیهانی بی آغاز و انجام است و بر اساس ترکیبات خاص کرمه ای و معرفت روحی شان که در زندگانی های پیشین خود به دست آورده اند، در این مرتبه زاده شده و در پایان با مرگ خود به رهایی مطلق از بند سمساره می رسند. در پژوهش پیش رو با تحلیل منابع به روش کتابخانه ای، به ظهور تیرتهنکره ها در جهان هستی (زمین و از جمله در جهان های دیگر ) پرداخته و در ادامه، بررسی روحی و کرمه ای کالبدهای پیشین و کنونی تیرتهنکره ها و چگونگی دستیابی ایشان به رهایی مورد مداقه قرار گرفته است پژوهش حاضر جغرافیای ظهور تیرتهنکره ها در جهان هستی و ارتباط آن با وضعیت روحی کرمه ای یک فرد برای رسیدن به این جایگاه را نشان می دهد. بررسی کلی بیانگر آن است که نگاهی جبرانگارانه در ارتباط با ارواحی که سرانجام بدین مقام دست می یابند، وجود دارد.

تیرتهنکره, جهان میانه, مهاویده کشتره, بهرته کشتره