سیدمحمدباقر میرصانع - استادیار، گروه اخلاق نظری، پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی، پژوهشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران.

الگوگرایی یکی از گونه های اخلاق فضیلت است که مطابق آن اسوه اخلاقی معیار اساسی اخلاق است. تا کنون دو قرائت مختلف از الگوگرایی ارائه شده است؛ قرائت برخاسته از سنت مسیحی و قرائت برخاسته از سنت اسلامی/شیعی. الگوگرایی در سنت مسیحی با نوشته های زگزبسکی و تحت تاثیر اندیشه مسیحی و شخصیت حضرت عیسی مطرح شده است. نظریه اخلاق ولایی که بر پایه معارف نقلی شیعه طرح شده، شباهت بسیاری به نظریه زگزبسکی دارد. در اندیشه شیعی اسوه های تمام عیار معصوم از گناه و خطا هستند و گفتار و رفتار معصومان معیاری برای شناخت مفاهیم و مصادیق اخلاقی است. هدف نوشتار تبیین و تطبیق این دو دیدگاه، نشان دادن برخی مزایای اخلاق ولایی بر الگوگرایی مسیحی با بیان عنصر عصمت اسوه و نقش باور به آن در دفع برخی اشکالات الگوگرایی است. در این مقاله روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای و روش تحلیل تطبیقی است. باور به عصمت اسوه ها در نظریه الگوگرایی اشکالاتی از قبیل عدم اعتماد به همه کنش ها و منش های الگو، طفولیت اخلاقی و نسبیت را از این نظریه دفع می کند. باور به عصمت الگوی تمام عیار، موجب مزیت الگوگرایی برخاسته از سنت شیعی بر الگوگرایی برخاسته از سنت مسیحی خواهد شد.

الگوگرایی, اخلاق ولایی, اخلاق فضیلت, عصمت, اسوه اخلاقی