محمدعلی شهرامی فر - . دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم و فنون دریایی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
علیرضا استعلاجی - استاد گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
علی اصغر رضوانی - دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

رشد شتابان شهرنشینی با گسترش بی­رویه کالبدی و استقرار نامتعادل جمعیت در مراکز شهری همراه بوده است. در فرایند این رشد بی­سابقه جمعیت و شهرنشینی شتابان، بافت­های ناکارآمد شهری گسترش یافتند و در حال حاضر به عنوان جزئی از پیکره شهر به شمار می­آیند. این بافت­ها در مقایسه با سایر پهنه­های شهر از جریان توسعه و چرخه تکاملی حیات عقب افتاده­اند و به کانون مشکلات و نارسایی­های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و مدیریتی تبدیل شده­اند. در دهه­های اخیر، رویکرد بازآفرینی شهری با عنوان رویکردی جامع برای حل نارسایی های بافت­های ناکارآمد شهری مطرح شده است. این رویکرد با در نظر گرفتن همه ابعاد توسعه پایدار شهری، دیدگاهی جامع، یکپارچه و پایدار برای بهبود وضعیت کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و مدیریتی بافت­های ناکارآمد دارد. این پژوهش با هدف شناخت عوامل موثر بر ناکارآمدی و ارزیابی میزان پایداری و ناپایداری بافت فرسوده منطقه ۴ کلانشهر تبریز انجام گرفته است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کیفی- کمی است که در بخش اول داده­های پژوهش با مطالعه مبانی نظری، معیارها و شاخص­های موثر بر بازآفرینی پایدار استخراج و در قالب پرسشنامه، در اختیار ۲۰ نفر از خبرگان (مدیران شهری اساتید دانشگاهی) قرار گرفت. در بخش دوم (پژوهش کمی) نیز به روش پیمایشی، ۳۸۳ پرسشنامه میان ساکنان منطقه تکمیل و با نرم افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج کمی پژوهش نشان می­دهد بافت فرسوده منطقه ۴ کلانشهر تبریز در وهله نخست از نظر اقتصادی و در مراحل بعدی از نظر اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و مدیریتی ناپایدار است. بنابراین رویکرد بازآفرینی شهری پایدار به دلیل چشم­انداز جامع و یکپارچه خود می­تواند راه­حلی مناسب برای دستیابی به سرزندگی اقتصادی، برابری اجتماعی و سلامت اکولوژیکی در منطقه برای حل معضلات پیچیده و چند بعدی این بافت­ها باشد.

بازآفرینی شهری, پایداری, بافت فرسوده, کلانشهر تبریز