زهره اخوان مقدم
آسیه رعیت علی آبای

از جمله تفاسیر شیعی در سده ۱۲ق، کنز الدقائق و بحر الغرائب اثر محمد رضا بن اسماعیل قمی مشهدی است. اطلاعات اندکی در باره مولف آن در دسترس داریم و خود اثر نیز معمولا در شمار تفاسیر ماثور طبقه بندی می شود. به نظر می رسد همین تلقی از اثر سبب گردیده است که کمتر کوششی برای شناخت روش و رویکرد این مفسر، و احیانا، آرای شاخص و ابتکارات و تحلیلهای وی صورت پذیرد؛ همچنان که مخاطبان اثر، هدف از تالیف آن، و هر چه از این قبیل نیز ناشناخته اند. این مطالعه گامی نخست برای حرکت به سمت همین هدف است. می خواهیم با تامل در مسائل پیش گفته، از یک سو جایگاه قمی مشهدی را در میان جریانهای تفسیری بازشناسیم، و از دیگر سو، راهی برای درک تحولات فرهنگی و اجتماعی ایران در عصر وی بگشاییم.

تفاسیر ماثور, تاریخ تفسیر شیعه, مفسران سده ۱۲ق, محمد رضا قمی مشهدی, تفسیر قرآن با قرآن