غلامرضا رئیسیان
ملیکا کردلویی

برخی وجود الفاظ مترادف را در زبان عربی می پذیرند و برخی رد می کنند؛ چون معتقدند که هر یک از دو لفظ به ظاهر مترادف دارای معنایی متفاوت است. این مسئله در مورد الفاظ قرآن بحثهای بیشتری به همراه دارد؛ زیرا حتی بعضی از قائلان به وجود ترادف در زبان عربی، کاربرد واژه های مترادف را در قرآن منکر شده، و چنین کاربردی را منافی اعجاز بلاغی قرآن دانسته اند. پذیرش این اصل، کار ترجمه قرآن را سخت تر می کند؛ زیرا گاه در برابر چندین واژه از واژگان قرآن در زبان مقصد، تنها یک لفظ می توان سراغ داد. بدین سان، باور به نبود واژه های مترادف در قرآن کریم، برای مترجمان محدودیتهای بسیاری پدید خواهد آورد. در این مطالعه بنا ست که با مرور ادله موافقان و مخالفان وجود الفاظ مترادف در قرآن کریم، نخست به مبنایی نظری برای ترجمه این قبیل الفاظ دست یابیم و به جنبه های عملی مشکل ترجمه این الفاظ هم توجه کنیم. چنان که از مشاهده شواهد ارائه شده حاصل خواهد شد، ترجمه آیات قرآن کریم بدون توجه به اشتراک لفظی و یا معنوی برخی واژه ها و مفردات قرآن، تفاوت چشمگیر بعضی کلمات، گزینش لغتی در جایی و انتخاب لغتی دیگر با معنایی نزدیک ولی متفاوت در جایی دیگر، امری است مهم که بی دقتی به آن، از میزان توفیق در ترجمه قرآن کریم خواهد کاست.

ترادف, هم معنایی, لغت, وضع, استعمال, ترجمه