زینب السادات اطهری اصفهانی - استادیار گروه علوم تربیتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان
مبینا غربا - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه کاشان
سیدابراهیم میرشاه جعفری - دانشیار گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان

این پژوهش با هدف شرح و توصیف یکی از ابزارهای دفاعی که انسان از آغازین روز حیات به آن مجهز شده است و در زمره مفاهیم والای اسلامی میباشد تدوین شده است. این ابزار درونی که آدمی به قداست وجود آن در برابر کلیه حملات و آسیبها در امان مانده است هیچ حد و حصری ندارد و ارمغانی است که خداوند آن را به تمامی انسانها عرضه داشته، و همانا ایمان و ایقان به لطف و کرامت خداوند است. توکل به میزانی که در وجود انسان متوکل نمایان شود دارای درجات متفاوتی است که در همه مکانها و زمانها نگهبان آدمی در برابر وسوسه های شیطان و نفوس حیوانی که همگی درجه انسانی را تنزل میبخشند و روح آدمی را به اضمحلال می کشانند، می باشد. به همین خاطر انسان همیشه در حال نبرد بین حق و باطل بوده است و توکل بر خداوند که همانا ایمان به قدرت لایزال حضرت حق است، دژی مستحکم برای آدمی است که نقش ابزار دفاعی را برای وی ایفا مینماید. این پژوهش با روش کتابخانه ای به بررسی نقش توکل بهعنوان دفاعی نرم جهت حمایت و حفاظت از انسانها میپردازد. نتایج این پژوهش نشان داد به هر میزانی که مخلوق به ریسمان الهی چنگ زند و امور خود را به خداوند واگذار نماید به همان میزان بی نیازی از غیر پیدا میکند و هیچگاه در برابر هجوم دشمنان درون و بیرون به خود بیمی راه نمیدهد و مایوس نمیگردد. به همین دلیل، در این مقاله نخست به مفهوم شناسی پدافند عامل و غیرعامل، مفهوم توکل، نقش توکل به عنوان محافظ انسان در برابر حملات، آثار و پیامدهای توکل به عنوان پدافند غیرعامل و در نهایت نتیجه گیری پرداخته میشود.

توکل، پدافند غیرعامل، تدافع، دژ مستحکم، تاثیرات تربیتی