اسداله بابایی فرد - استادیار جامعه شناسی دانشگاه کاشان.
سمیرا آتش افروز - دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی.

یکی از مهمترین راهکارها جهت رویارویی با آسیبهای اجتماعی و فرهنگی ناشی از رسانه ها و محصولات رسانه ای فرامرزی و بیگانه، فراهم کردن زمینه های اجتماعی و فرهنگی مصرف محصولات رسانه ای است. به بیان دیگر، در این زمینه باید از وسایل و امکانات نرم برای جلوگیری از به وجود آمدن هویتهای نامطلوب برای جامعه استفاده کرد. از آن جا که مردم جامعهی ما، همچون بسیاری از جوامع در حال توسعه یا توسعه نیافته، از طریق رسانه هایی همچون تلویزیون ماهواره ای و اینترنت، از مصرف کنندگان محصولات رسانه ای فرامرزی و بیگانه هستند، لازم است مسئولان و دست اندرکاران نهادهای رسمی و غیررسمی زمینه های اجتماعی و فرهنگی لازم را برای رویارویی با آسیبها و بحرانهای هویتی و فرهنگی ناشی از محصولات فرهنگی متعارض با هویت و فرهنگ ایرانی و اسلامی جامعه ی ما فراهم کنند؛ اقداماتی که در ادبیات علوم انسانی و اجتماعی کنونی تحت عنوان پدافند غیرعامل فرهنگی از آن نام میبرند. ما در این پژوهش برخی از مبانی نظری هویت و بحران هویت، به ویژه نظریات اریک اریکسون و دیدگاه های تالکوت پارسونز، و رابطه آن ها با موضوع پدافند غیرعامل را بیان کردهایم. این گونه مباحث نظری میتوانند مقدمهای باشند برای انجام پژوهش های تجربی در حوزه ی پدافند غیرعامل فرهنگی، بهعنوان راهکاری غیرنظامی جهت رویارویی با آسیبها و بحرانهای هویتی و فرهنگی در این جامعه. بنابراین، همچنان که در دانش پزشکی گفته می شود پیشگیری بهتر از درمان است، ما نیز معتقدیم برای رویارویی با آسیبهای فرهنگی باید پیش شرطها و زمینه های فرهنگی لازم را فراهم کنیم و افراد جامعه، به ویژه نوجوانان و جوانان، را در برابر آسیبهای فرهنگی گوناگون، به ویژه آسیبهای فرهنگی ناشی از محصولات رسانه ای فرامرزی و بیگانه، مصونیت بخشیم.

هویت، بحران هویت، جوانان، نوجوانان، رسانه های ارتباط جمعی، آسیبهای فرهنگی، پدافند غیرعامل