فاطمه احرار - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، تهران، ایران.

شناخت مدعی برای بکار بردن صحیح قاعده بار اثبات دلیل در دعاوی از اهمیت بالایی برخوردار است. بدلیل فقدان صراحت در مواد قانونی برای شناخت مدعی، بررسی سه ضابطه مشهور لوترک، خلاف اصل یا ظاهر و خلاف حجت فعلیه که در فقه معرفی شده و در رویه قضایی نیز قضات بکار میگیرند، هدف اصلی پژوهش حاضر است. در رویه قضایی، مدعی کسی است که خلاف ظاهر یا اصل صحبت میکند. اما از آنجاییکه ما در بسیاری از مواقع با این مشکل مواجه هستیم که خود اصل و ظاهر گاه با هم متعارض هستند، یا در پی تعارض دو اصل، اصل حاکم کدام است، باید در پی حل این تعارض باشیم. و قضات در هر مورد با توجه به ویژگیهای خاص و اوضاع و احوال و عرف حاکم در هر پرونده بدین گونه تشخیص دهند که بهترین ضابطه اصل است یا ظاهر، و درمورد تعارض دو اصل، کدام اصل حاکم است. و دیگر اینکه طبق گفته فقها، ضابطه لوترک به خلاف اصل و ظاهر بر میگردد. پس ۱ میتوان بدین گونه، نتیجه گرفت که بهترین و نزدیکترین ضابطه به عرف خلاف حجت فعلیه است.

مدعی، ضابطه لوترک، ضابطه خلاف اصل یا ظاهر، ضابطه خلاف حجت فعلیه.