سارا شریعتی - استادیار، گروه معماری ، واحد قزوین ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین ، ایران
مهسا میرسلامی - دکترای معماری ، گروه معماری ، واحد قزوین ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین ، ایران

در تاریخ ایران پس از اسلام ،عصر صفوی به لحاظ تحولات مهم سیاسی - اجتماعی نقطه عطفی محسوب می شود که با حکومت انقلابی شاه اسماعیل صفوی آغاز می گردد. . نگارگری و معماری صفویه نیز مانند ایر شاخه های هنری از این تاثیر بر کنار نماند و شاید بیش از شاخه های دیگر بتوان نشانه های تحولات اجتماعی را در آن مشاهده نمود در این نوشتار با نگاهی به چند و چون این تاثیر گذاری ،سعی گردیده به بررسی ویژگیهای این دو هنر در عصر صفوی پرداخته شود . همه هنرها به طور عرضی با همدیگر ارتباط دارند چرا که منشا همه آنها تجلی زیبایی است .این زیبایی در معماری به شکل نسبت های طول و عرض و ارتفاع اتفاق می افتد . در نگارگری هم نسبت هایی به زیبایی منجر می شوند ،این نسبت ها یا ساختاری است مانند تناسبات طلایی لحاظ شده در نگاره های بهزاد و یا حسی و موضوعی است مانند نگاره های مکتب اصفهان . ولی جنس تناسبات در هر دو هنر از نوع دیداری است .با نگاهی بر شناخت عمومی ما نسبت به فرهنگ این سرزمین به خصوص در عرصه معماری و نگارگری ،توجه به عنصر وحدت گرایی به عنوان شاخصه ویژگی مفهومی معماری و نگارگری ایرانی ، مطرح می شو د .از طرفی همجواری الگوها در معماری ایرانی ،بر اساس اصول و روابط خارجی ،با توجه به خصوصیات کالبدی و عملکردی فضاها بوده و همواره بر طبق سلسله مراتب معینی صورت گرفته است این سلسله مراتب در نگارگری نیز به گونه ای برقرار است . در این پژوهش سعی شده است تشابهات این دو هنر در چهارچوب مفاهیم هنرهای اصیل ایرانی در کارکرد نقش فرهنگ و میراث فرهنگی در معماری زیست مبنا و آرمانشهر بررسی شود ،تا با تشریح وجوه تمایز و تشابه دو هنر ،به تعامل بین این هنرها بپردازد .

نگارگری ،معماری ،زبان مشترک،عصر صفوی ،آرمانشهر.