احسان شهسواری - استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

مقاله حاضر در پرتو حقوق بین الملل و رای دیوان بین المللی دادگستری در قضیه جاداو (دعوای هند علیه پاکستان)، به بررسی امکان حمایت کنسولی از مرتکبان جاسوسی و اعمال تروریستی می پردازد. در این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی انجام می گیرد، ضمن بازپژوهی رویه دیوان در قضایای راجع به تفسیر و اجرای ماده ۳۶ کنوانسیون ۱۹۶۳ وین در خصوص روابط کنسولی، بدوا این نتیجه حاصل می شود که دیوان در تعقیب رویه پیشین خود، به واسطه محدودیت های صلاحیتی، برقراری پیوند میان نهاد حمایت کنسولی و حقوق بشر را غیرممکن می داند. اما با یادآوری تعهد دولت متخلف به بازبینی موثر و تجدیدنظر در احکام محکومیت و مجازات، اهمیت حمایت کنسولی در موثرسازی حق دادرسی عادلانه را به صورت ضمنی تایید می کند. افزون بر این دیوان با انکار وجود «استثنای تروریسم و جاسوسی» در معاهدات و حقوق بین الملل عرفی، تمامی افراد محروم از آزادی را فارغ از اتهام کیفری و شدت ارتکاب جرم شایسته دریافت حمایت کنسولی از جانب دولت متبوع خود دانسته است. این رویکرد دیوان در دنباله انسانی شدن تدریجی حقوق بین الملل ارزیابی می شود.

استثنای جاسوسی و تروریسم, بازبینی و تجدیدنظر, دادرسی عادلانه, دستور موقت, کنوانسیون ۱۹۶۳ وین, کیفر اعدام