امین متولیان - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

«تبدل» فلزات از اساسیترین مفاهیم در سنتهای کیمیای صناعی یونانی و مصری است. برپایه همین مفهوم است که نظریات کیمیایی در هر سنت، مطرح شده و تدابیر و فرآیندهای عملی نیز اجرا میشوند. تعاریف مختلفی از این مفهوم در طول تاریخ کیمیا، ارائه شده که طبعا، متناظر با آن، روشهای عملی گوناگونی نیز بهکار گرفته شده است. در بیشتر متون کیمیایی تا دهه ۹۰ میلادی، این مفهوم در چارچوب سنت کیمیای صناعی فهم و بررسی میشد اما با نتایجی که از تاریخنگاری جدیدتر کیمیا بهدست آمد، نگاه محققان و مورخان کیمیا، به سمت و سویی دیگر هم چرخید: طبیعیات ارسطو. این چرخش در نگاه، محصول بازخوانی ریشههای کیمیایی نظریات علمی یا فلسفی بود که در اوائل اروپای بعداز رنسانس، بهویژه در قرن هفدهم، طرح شده بود. ارسطو بواسطه تامل در مفهوم «میکسیس»، چارچوبی جدید را درمیاندازد که محملی است برای فهم امکانپذیری تبدل فلزات به یکدیگر در سنتهای کیمیایی

ارسطو, تبدل فلزات, زوسیموس, کروتاکسیس, کیمیا, میکیس