سجاد نیک فهم خوب روان - دانشگاه مک گیل

اگر چه چندین رساله در باره اسطرلاب خطی، ابداع شرف الدین طوسی (شکوفایی حدود ۵۷۶ق)، به دست ما رسیده، هیچ کدام به طور شایسته ای بررسی نشده است. در نتیجه یکی از مهم ترین جنبه های این ابزار یعنی شاخص تعبیه شده در آن به کلی ناشناخته مانده است. بر اساس بررسی همه متون بر جای مانده در باره عملکرد این ابزار، این مقاله به بررسی شاخص اسطرلاب خطی که در حقیقت جایگزینی برای دوایر سمت در اسطرلاب مسطح بوده، می پردازد. همچنین با بررسی شواهد تاریخی ما نقش احتمالی کمال الدین ابن یونس (درگذشته در ۶۳۹ق)، شاگرد شرف الدین طوسی را در تکمیل این ابزار مطالعه می کنیم. در انتهای این مقاله پس از بررسی همه نسخه های خطی شناخته شده از متون مرتبط با اسطرلاب خطی، تصحیح و ترجمه انگلیسی یکی از این متون، و تصحیح بخش هایی از یکی دیگر از آنها در باره شاخص اسطرلاب خطی ارائه شده است.

اسطرلاب خطی, شاخص, شرف الدین طوسی, کمال الدین ابن یونس