فاطمه سوادی

حساب شصتگانی که از ارکان حساب دوره اسلامی به شمار می رود، علاوه بر محاسبات نجومی، در محاسبات دقیق، مانند به دست آوردن جذر و کعب اعداد صحیح غیر شصتگانی نیز کاربرد داشته است و ریاضیدانان مسلمان، پیش از ابداع و رواج کسرهای اعشاری، برای نمایش قسمت کسری اعداد از کسرهای شصتگانی بهره می جستند. نظام عددنویسی و حساب شصتگانی سابقه ای بس طولانی در تاریخ ریاضیات دارد. سومری ها در حدود ۲۰۰۰ ق. م این نظام عدد نویسی را ابداع کردند و حساب مبتنی بر آن را گسترش دادند. حساب شصتگانی متشکل از چهار عمل اصلی و استخراج جذر و کعب اعداد شصتگانی است. رسالهء مورد بررسی در این مقاله که منسوب به شرف الدین طوسی، ریاضیدان بزرگ ایرانی است- دربرگیرندهء استدلال بر روش ضرب، تقسیم شصتگانی، برمبنای تناسب است.

ارزش مکانی, تقسیم, تناسب, حساب شصتگانی, ضرب, مر تبه, نظام عددنویسی, واحد