علی رضا یوسفی - عضو هیات علمی (استادیار)، موسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
محمد عبدالشاه - عضو هیات علمی (استادیار)، موسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

حلال مایعی است که برای حل کردن و آماده ی مصرف کردن واکسن لیوفیلیزه استفاده می شود. از جنبه داروشناختی، حلال ترکیبی غیرفعال مانند آب تزریقی است. از دیدگاه ایمن سازی، حلال ممکن است حاوی یاور (ادجوانت) باشد که به منظور افزایش پاسخ ایمنی، و یا یک واکسن مایع باشد که برای حل کردن واکسنی دیگر استفاده می شود و فرآورده نهایی را آماده ی مصرف می کند. ویژگی های یک حلال مانند اسیدیته، ظرفیت بافری، قدرت یونی، اسمولاریته، کدورت و کل مواد محلول می تواند بر پایداری، ایمنی زایی و پاسخ حاصل از واکسن تاثیر بگذارد. از این رو، شایسته است برای هر واکسن، حلال اختصاصی توصیه شده توسط سازنده به کار رود. برخی از دیگر ویژگی های حلال مانند رنگی بودن آن نیز می تواند به اطمینان از واکسیناسیون پرندگان یا دام های هدف کمک کند. این ویژگی سبب می شود در شرایط مزرعه ای که سرعت در واکسیناسیون از اهمیت شایانی برخوردار است، پرندگان یا دام های واکسینه نشده شناسایی و تحت واکسیناسیون قرار گیرند. از طرفی، کیفیت آب مورد استفاده به عنوان حلال برخی واکسن ها که به صورت اسپری، قطره ی چشمی و آشامیدنی استفاده می شوند، باید در دامنه ی مناسب باشد تا بیشترین اثربخشی واکسن حاصل آید. جدیدترین نسل حلال ها، مایع های حاوی ادجوانت و یا تقویت کننده های پاسخ ایمنی هستند که افزون بر حل کردن واکسن لیوفیلیزه، به بهبود اثربخشی آن نیز کمک می کنند. در مقاله حاضر تلاش شده است ویژگی های مناسب یک حلال و اهمیت آن در واکسیسناسیون تبیین و توصیه های ترویجی در این خصوص ارائه شود.

ایمنی, حلال, کارآیی, واکسن