سعید محمدزاده بلالمی - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد بم ، دانشگاه آزاد اسلامی، بم، ایران.
محسن قاسمی - استادیار، گروه معماری، واحد بم ، دانشگاه آزاد اسلامی، بم، ایران.
ملیحه نوروزی - استادیار، گروه معماری، واحد بم ، دانشگاه آزاد اسلامی، بم، ایران.
منصور نیک پور - استادیار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم، بم، ایران.

بااهمیت یافتن مباحث توسعه انسانی واجتماعی،انتقادات زیادی ازسوی صاحب نظران طراحی شهری ومعماری درموردشهرسازی و معماری مدرن وکیفیت کالبدی-فضایی آن مطرح شد؛یکی ازخصوصیات مطرح کالبدی-فضایی،محصوریت است که مطالعه ی حاضررابطه-ی آنرا درسه زیر شاخه کالبدی-فضایی، فعالیتی-عملکردی و ادراکی-معنایی با افزایش فعالیت اجتماعی و در نتیجه افزایش تعاملات اجتماعی، در میدان مرکزی شهربم،مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق پیمایشی و مبتنی بر رویکرد توصیفی- تحلیلی است. در مرحله پیمایش، از پرسشنامه محقق ساخت و مشاهده میدانی استفاده شد، جامعه و نمونه آماری تحقیق ۳۰ نفر ازمتخصصان و کارشناسان محلی شهر بم بودند که نسبت به وضعیت میدان شناخت و آگاهی داشتند و به شیوهی نمونه گیری زنجیره ای انتخاب شدند، در مرحله ی تجزیه و تحلیل داده ها از روش آزمون تی و روش تحلیلی سوات استفاده شد. نتایج نشان داد که منظرفضای عمومی میدان مرکزی بم بی نظم،آشفته ونابسامان است ودر مجموع این موضوع،ناشی ازهمنشینی ناهمگون ونامتجانس کالبد (فرم،شکل ونما)،فعالیت وفضا (اتفاقات درون شهر) است و به طور خاص ناشی ازعدم هماهنگی وتناسب درترکیب عناصر (اجزاءوارکان) بناهایی است که درکناریکدیگرقرارگرفته اند و به نمای شهری شکل داده اند. در محدوده مورد مطالعه، فراموشی عامل محصوریت شامل جداره ونمای ساختمان ها که عضوی ازمنظربصری شهرتلقی می شوند، ازدلایل اجتماع گریزی شناخته شد. نقاط قوت و ضعف شاخصه های محصوریت و فرصت ها و تهدیدهایی که در این فضا وجود دارند، می توانند زمینه ساز حضور یا عدم حضور شهروندان شوند و امکان وقوع تعاملات اجتماعی را ایجاد نمایند. نتیجه اینکه اجتماع پذیری و شکل گیری زندگی جمعی در فضاهای عمومی شهری معلول سه مکانیسم کالبدی-فضایی، فعالیتی-عملکردی و ادراکی-معنایی بوده و در واقع شکل گیری حیات جمعی در میدان مرکزی شهر بم و فضاهای عمومی شهری نتیجه ی طیفی از فرآیندهای کالبدی، فضایی، فعالیتی و معنایی است که در قالب عوامل محصوریت قرار می گیرند.

فضای عمومی, محصوریت, اجتماع پذیری, حیات جمعی