محمدمحسن حائری زاده - دکترای مدیریت رسانه. مدرس دانشگاه

در دنیای امروز، برای تحقق کامل حقوق شهروندی، نیازمند آگاهی کامل شهروندان از حقوق و مسئولیت های خویش هستیم و مهم ترین منبع اطلاع رسانی، آگاه سازی و خبررسانی، رسانه ها (اعم از رسانه های سنتی و نوین) هستند که از نقش بی بدیلی در تحقق حقوق شهروندی برخوردار هستند، لذا این پژوهش با روش کیفی و رویکرد توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش سواد رسانه ای بر حقوق شهروندی پرداخت. بررسی های به عمل آمده و نتایج پژوهش نشان داد که، اثرات سواد رسانه ای بر حقوق شهروندی را می توان در زمینه های دموکراسی خواهی؛ آگاهی از حقوق شهروندی (حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی)؛ تحقق حقوق و آزادی های اساسی شهروندی و برخورداری از تفکر انتقادی پیگیری نمود. رسانه ها می توانند هم بازتاب دهنده ی حقیقت حقوق شهروندی، ابعاد و رویه های آن باشند و هم می توانند تصویری وارونه و غیرواقعی و یا ناقص از حقوق شهروندی ارائه دهند و در جامعه نقشی نابهنجارانه داشته باشند. در این میان، شهروندان برخوردار از سواد رسانه ای می توانند به بهترین نحو، سره را از ناسره تشخیص داده و به خوبی حقوق شهروندی خود را بشناسند و از آن آگاه شوند. لذا سواد رسانه ای موجب می شود که مخاطبان با توانایی درک پیام های رسانه ای به تعبیر و تفسیر آن ها پرداخته و از وضعیت مصرف کننده منفعل به مصرف کننده ای فعال، انتقادی و هوشمند رسانه ها تبدیل شوند. بنابراین سواد رسانه ای ابزاری است در راستای تحقق حقوق شهروندی در جامعه و باید بیش ازپیش به آن بها داد. سواد رسانه ای چشم اندازی است که باعث می شود شهروندان در قبال پیام های دریافتی از رسانه ها، فعال و هوشیارانه عمل کنند و از حقوق واقعی شهروندی خود مطلع و آگاه شوند.

حقوق شهروندی، رسانه، سواد رسانه ای