احمد بقایی - دانش آموخته کارشناسی عمران و کارمند شهرداری باقرشهر

بافت فرسوده، محدوده آسیب پذیر شهر در برابر مخاطرات طبیعی ( به ویژه زلزله ) است که نیازمند برنامه ریزی و مداخله هماهنگ برای سازماندهی است. مشخصه این بافت ابتدا ناپایداری و سپس نفوذپذیری و ریزدانگی است و سرانجام مجموعه ای از سایر نارسایی های کالبدی، حرکتی، زیست محیطی، اجتماعی - اقتصادی و مدیریتی است. پهنه های فرسوده که بخش قابل توجهی از شهرها را تشکیل می دهند مهمترین پتانسیل برای استفاده از زمین جهت اسکان جمعیت، تامین فضاهای باز خدماتی و بهبود محیط زیست نیز محسوب می شوند. عدم توجه به این پهنه ها، شهرها را به توده ای میان تهی تبدیل می نماید که ناهنجاری های اجتماعی و کالبدی تخریب کننده ای را برای شهر به دنبال دارد، تهران نیز از این امر مستثنی نیست و در درون خود پهنه های فرسوده بسیاری دارد که توجه به برنامه ریزی برای نوسازی و بهسازی آنها می تواند ضمن حل مسائل موجود در داخل آنها بخشی از نیازهای توسعه شهر را نیز برآورده سازد. از سوی دیگر مدیریت شهری با استفاده بهینه از پهنه های فرسوده داخل شهری می تواند از رشد حاشیه ای شهر جلوگیری کند. نگهداری و باززنده سازی بافت های فرسوده در بخش های قدیمی شهرهای دارای پیشینه تاریخی و امکان بهسازی در آن به عنوان یک مساله بنیادی و محوری مطرح هست. در بسیاری از مناطق شهری با تغییر دادن نحوه گسترش و توسعه یک شهر، به بافت فرسوده و قدیمی موجود در آن بخش بی توجهی می شود که این خود موجب تخریب و از بین رفتن بافت شهری و امکان به خطر افتادن بافت فرسوده می شود. روند حاضر به سرعت در حال تخریب خانه های قدیمی در بخش مرکزی هر شهر دارای پیشینه تاریخی و جایگزین نمودن ساکنان اصلی با طبقات پایین تر درآمدی و اجتماعی منجر می شود. این خود منجر به حذف شدن کامل بافت تاریخی از سیمای شهر می شود . چالش مورد نظر ما حفظ و توانمندسازی بافت های فرسوده شهری و بازگرداندن همین بافت فرسوده به چرخه زندگی شهری هست. راهکار ارائه شده توانمندسازی بافت فرسوده با تعریف نمودن کاربری های مشخص و مناسب درآن به منظور باززنده سازی حیات شهری در منطقه مورد نظر هست. هدف تعریف کاربری های مشخص در بافت فرسوده شهری و فعال نمودن و جهت دارکردن امکان سکونت فعال در شیوه اسکان غیررسمی هست که این خود حیات شهری دوباره ای به ان خواهد بخشید.

چالش، بافت فرسوده، سکونتگاه های غیررسمی، راهکار