عطا غفاری گیلانده - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
ابراهیم فیروزی مجنده - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق
الهام شکرزاده فرد - دانشجوی دکتری، گروه اقلیم شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

عدم توجه به ضوابط برنامه­ریزی شهری در مکان یابی و ایجاد کاربری­های مختلف و عدم توازن در پراکنش این تسهیلات در سطح شهر، باعث تراکم آنها در مناطق خاصی از شهر اردبیل و در نتیجه جذب سفرهای ترافیکی به این مناطق شده است. این مسئله باعث بروز مشکلاتی از جمله ازدحام ترافیکی در مناطق خاصی از شهر شده است که در نگارش پیش رو به بررسی آن پرداخته می­شود. از این رو در تحقیق حاضر، هم بستگی فضایی کاربری اراضی شهری و ازدحام ترافیکی شهر اردبیل به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از قابلیت­های تحلیلی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و نرم­افزار GeoDaمورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است؛ تا میزان اثرگذاری کاربری­های شهری در وضعیت ترافیکی شهر اردبیل مورد سنجش قرار گیرد. به منظور گردآوری داده­های موردنیاز تحقیق از روش اسنادی استفاده شده است و به منظور تحلیل یافته­ها از قابلیت آمار فضایی نرم­افزارهای ذکرشده استفاده شده است. در تحقیق حاضر تعداد ۷ متغیر فاصله از کاربری­های آموزشی، اداری و کاربری درمانی، تراکم کاربری­های مسکونی، تجاری، صنعتی و کاربری تفریحی به عنوان متغیر مستقل و متغیر ازدحام ترافیکی در سطح محلات شهر اردبیل به عنوان متغیر وابسته تعیین شده و درنهایت بعد از محاسبات خطای افزونگی، سیگما و سایر پارامترهای مربوطه، تعداد چهار متغیر فاصله از کاربری­های اداری و درمانی و تراکم کاربری مسکونی و تجاری به عنوان متغیر توضیحی در مدل سازی نهایی مورد استفاده قرار گرفته است. شایان ذکر است که مقادیر R۲و R۲تعدیل شده به دست آمده از مدل­سازی ازدحام ترافیکی با استفاده متغیرهای عملکردی (کاربری اراضی) به ترتیب برابر ۹۵/۰ و ۹۲/۰ بوده است. مقادیر سیگما نیز برابر ۱۰۳۲ و میزان آکائیک هم برابر با ۴۴۱۰ بوده است که نشان­دهنده دقت بالای مدل است. نتایج تحقیق نشان دهندهاثرگذاری مولفه­های عملکردی (کاربری اراضی شهر) در تغییرات میزان ازدحام ترافیکی شهر اردبیل است.

کاربری اراضی شهری, ازدحام ترافیکی, همبستگی فضایی, شهر اردبیل