زبیده بیدکی - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور تهران(دبیر آموزش و پرورش)
ملیحه عزتیان - لیسانس جغرافیا(دبیر آموزش و پرورش)
عفت معصومی - لیسانس زمین شناسی(دبیر آموزش و پرورش)

هدف اصلی از آموزش جغرافیا، پرورش شهروندان فعال و مسئولی است که بتوانند علاوه بر رفع مشکلات زندگی خود در حال و آینده، به صلح و عدالت از یک سو و بین موجودات انسانی و طبیعی از دیگر سو، به طور موثر کمک کند و مهمترین ابزاری که موجب تحقق این هدف می شود، محتوای کتاب های درسی جغرافیاست، و تحلیل محتوای کتاب های درسی به دبیران کمک خواهد نمود تا نقاط قوت و ضعف محتواهای مورد استفاده خود را تشخیص داده، تا دستیابی به اهداف برنامه درسی آسانتر صورت گیرد. با توجه به اهمیت سطح آموزش و فهم و یادگیری دانش آموزان و کاربردهای فنون و مهارت های جغرافیایی در علوم مختلف و اینکه فنون و مهارت های جغرافیایی کتاب حاضر، در راستای موضوعات مطرح شده در دروس کتاب جغرافیای۳ می باشد، پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب جغرافیا(۳)(کاربردی) پایه دوازدهم رشته ادبیات و علوم انسانی با استفاده از روش تحلیل ویلیام رومی صورت گرفته است. جامعه آماری تحلیل محتوا از کلیه متون، تصاویر و اشکال و پرسش ها مربوط به فنون و مهارت های جغرافیایی ۱، ۲، ۳ انتخاب شده تا بتواند گامی موثر در جهت ارتقا سطح یادگیری و کاربرد فنون و مهارت های جغرافیایی بردارد. نتایج نشان داد ضریب درگیری دانش آموز با متون ۲۵/۰، با تصاویر و اشکال ۵/۰ و با پرسش ها ۲/۲ می باشد، که نشان دهنده میزان فعال بودن محتوا است، که در قسمت متون چون ضریب درگیری از میزان ۴/۰ کمتر است، کتاب فقط به ارائه اطلاعات علمی پرداخته و از فراگیران می خواهد تا در پی حفظ کردن مطالب علمی ارائه شده باشند. در قسمت تصاویر چون ضریب درگیری بین ۴/۰ و ۵/۱ بدست آمده، نشان دهنده فعال بودن محتوای در این قسمت است. در قسمت پرسش ها چون ضریب درگیری از ۵/۱ بیشتر است نشان دهنده این است که کتاب فعالیت زیادی می طلبد در حالی که به اطلاعات کافی و شرایط فراگیر توجه نمی شود. بنابراین می توان گفت کتابی مناسب است و به صورت فعال ارائه شده است که شاخص درگیری دانش آموز با محتوای آن کتاب بزرگتر از ۴/۰ و کوچکتر از ۵/۱ باشد.

تحلیل محتوا، جغرافیا(۳)(کاربردی)، فنون و مهارت های جغرافیایی، ویلیام رومی.