رضا باباییان آتنی - استادیار گروه جغرافیا ی نظامی – امنیتی دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع) ایران، تهران
سالار توده روستا - دانش آموخته دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع) ایران، تهران
حمیدرضا صادقی - مدرس گروه جغرافیا دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع) ایران، تهران

حوضه آبریز و شبکه زهکشی پایه و اساس بسیاری از تحلیل های هیدرولوژیکی را تشکیل می دهند. از آنجا که حوضه های آبریز واحدهای هیدرولوژیکی هر ناحیه را می سازند مطالعه و بررسی آنها در هر ناحیه، اطلاعات هیدرولوژیکی آن ناحیه را ارائه می نماید. در روش های سنتی، تعیین حوضه آبریز به طور دستی و با استفاده از منحنی میزان های نقشه توپوگرافی انجام می گیرد. در انجام مطالعات مربوط به حو ضه های آبریز، ترتیب عملیات ها مهم بوده به صورتی که هر مرحله، مقدمه انجام مرحله بعدی می با شد. لذا در این مقاله به معرفی نحوه تولید ابزار برای استخراج لایه حو ضه آبریز استان خوزستان با استفاده از لایه های DEM و مرز محدوده این استان با ابزار ModelBuilder در نرم افزار ArcGIS پرداخته شده است . روش کار بدین صورت انجام گرفت که ابتدا ابزارهای ذکر شده در هر مرحله را به محیط ModelBuilder اضافه کردیم. سپس در این محیطبه ترتیب مراحل ذکر شده، خروجی ابزارهای ذکر شده در هر مرحله را با ابزار Connect به عنوان ورودی ابزار بعدی معرفی کردیم. در آخر گزینه های Input raster و Input raster or feature mask data از ابزار Extract By Mask و گزینه Output Feature Class از ابزار Copy Features را به Model Parameter تبدیل کرده و مدل را در محل مورد نظر ذخیره کردیم. در این هنگام مدل سدداخته شددده به ابزار تبدیل شده است که این ابزار شامل ۳ گزینه به نام های Input raster ، Input raster or feature mask data و Output Feature Class می باشد. بعد از باز کردن این ابزار در محیط نرم افزار ArcMap در قسمت Input raster لایه DEM استان خوزستان را وارد کردیم. در قسمت Input raster or feature mask data لایه مرز محدوده استان خوزستان و در قسمت Output Feature Class مسیر لایه خروجی را وارد کرده و در آخر Ok کردیم. در این هنگام لایه حوضه آبریز استان خوزستان استخراج گردید. از مهمترین مزایای تولید این ابزار، صرفه جویی در زمان و هزینه ها می باشد و سرعت کار افزایش یافته و درصد اشتباه کمتر می شود.

استان خوزستان، استخراج حوضه آبریز، ModelBulder ، تولید ابزار