یوسف شاه محمدی - دکتری تخصصی روابط بین الملل، سرپرست تحقیق و تحلیل معاونت طرح، برنامه و بودجه نزاجا، تهران، ایران
شهرام حسن نژاد - دکتری علوم دفاعی راهبردی، معاون طرح، برنامه و بودجه نزاجا، تهران، ایران

قرن جدید با تحولات گسترده در مناسبات واقع گرایانه بازیگران بین المللی و تغییرات ملموس در جایگاه و سطح کنشگری نیروهای مسلح کشورها در ساختار نظم جدید جهانی مبتنی بر جنگ های آینده همراه بوده است. از اساسی ترین عوامل تاثیرگذار در مناسبات میان بازیگران در نظم جدید جهانی، افزایش و یا کاهش توانایی ها و قابلیت های فرماندهی و مدیریت کلان نظامی آنها در حوزه های پرابهام و پیچیده جنگ های آینده است و بروز هرگونه تغییرات در این حوزه ها ارتباط تنگاتنگی با امنیت و منافع ملی دولت ها دارد. عدم توجه به عناصر جامع پیدا و پنهان قدرت نظامی که بسیار فراتر از دیدگاه سنتی قدرت سخت نظامی است، در کنار تحولات پرشتابی همچون افزایش اهمیت مجدد وابستگی کشورها به قدرت نیروهای مسلح آنها، افزایش اهمیت بی سابقه قدرت سخت و نرم نظامی در جنگ های آینده، تلاش برخی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای جهت شکل دادن به ائتلاف های جدید منطقه ای در همسایگی کشور، نتایج جنگ ها و مناقشات منطقه ای همچون جنگ های روسیه و اوکراین، جنگ آذربایجان و ارمنستان و جنگ غزه، تحول نسل های نوین مناقشات نظامی و همچنین شکل گیری مسابقات جدید تسلیحاتی مبتنی بر تحول جنگ های آینده، موجب تغییرات گسترده ای در افزایش اهمیت عناصر فرماندهی و مدیریت کلان نظامی و رشد وابستگی به عناصر جامع پوشش دهنده قدرت کلان نظامی در جنگ های نوین شده است. این مقاله با رویکرد تبیینی و روش تحلیل لایه ای علت ها، در تلاش برای شناساندن عناصر پیدا و پنهان قدرت جامع نظامی مبتنی بر فرماندهی و مدیریت کلان نظامی و نقش اساسی آنان در ساختار نظم جدید جهانی مبتنی بر جنگ های آینده است و توانسته است این عناصر اساسی را در چهار لایه لیتانی، نظام های علی، ساختار و گفتمان، اسطوره و استعاره شناسایی و در قالب قدرت های ملموس و ناملموس نظامی شامل قدرت متعارف و نامتعارف نظامی، اقتصاد نظامی، فرهنگ نظامی، آمایش جامع و جغرافیای سرزمینی، دیپلماسی نظامی و کد استراتژیک ارائه و تبیین نماید.

فرماندهی، مدیریت، ساختار، نظامی، جنگ های آینده