ابوالفضل جمشیدی پور - Department of Geology, Faculty of Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
محمد خانه باد - Department of Geology, Faculty of Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

سازند سیبزار (دونین میانی) در ۳۰ کیلومتری شهر نیشابور از دولستون با میان لایه­های ماسه سنگی پایینی، آذرین لایه بازالتی میانی و دولستون تا دولستون­های ﺁهکی بالایی با ضخامت ۳۳۴ متر تشکیل شده است. میان لایه­های ماسه سنگی این سازند دارای کوارتزهای ریزدانه تا گاهی متوسط دانه، با مقادیر کمی از فلدسپات و خرده سنگ های رسوبی هستند. با توجه به داده­های برآمده از سنگ­نگاری و جایابی ﺁن­ها بر نمودار رده­بندی سنگ­های رسوبی (QFRF)، ماسه­سنگ­های سازند سیبزار بیشتر از نوع کوارتز ﺁرنایت و نیمه ﺁرکوز و در بعضی از نمونه­ها، لیت ﺁرنایت (خرده سنگی) است. با بررسی­های زمین شیمیایی، فراوانترین اکسیدهای اصلی در این ماسه سنگ­ها، SiO۲ و Al۲O۳ با غلظت میانگین به ترتیب ۸/۷۷ و ۳/۸ درصد وزنی هستند. با توجه به نسبت های SiO۲/Al۲O۳ و Na۲O/K۲O و سایر مقادیر اکسیدهای اصلی و عناصر فرعی چون CaO، Fe۲O۳، TiO۲، Zr و V، این ماسه سنگ ها دارای مقادیر کوارتز متوسط تا بالا و خاستگاه رسوبی کوارتزی بوده و در یک حوضه درون کراتونی در کرانه غیرفعال قاره ای واقع هستند. سنگ خاستگاه این ماسه سنگ ها از نوع آذرین حدواسط تا اسیدی بوده و دستخوش درجه­های متوسط تا شدیدی از هوازدگی شیمیایی شده اند. با توجه به شواهد، منبع رسوب­های آذرین سیلی آواری برای ماسه سنگ های سازند سیبزار از ورقه های عربستان و آفریقا بوده است.

sandstone, provenance, Sibzar Formation, Middle Devonian, palaeogeography, ماسه سنگ؛ خاستگاه؛ سازند سیبزار؛ دونین میانی؛ جغرافیای دیرینه.