سیدمجید حسینی - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

امروزه از جمله معضلهای عمده محیط زیست، عواقب ناشی ازجنگ ها در پهنه های آبی و بخصوص آبهایی که جمعیت انسانی در ساحل انها سکونت دارند، می باشد. از همین رو در طول سالهای اخیر بر تعداد کشورهایی که از برنامه زیست ملل متحد درخواست کردهاند تا ارزیابیهای زیست محیطی پس ازجنگ را انجام دهد افزوده شده است.منطقه خلیج فارس یکی از پهنه های آبی استراتژیکی است که چالش های زیست محیطی ناشی از حوادث انسانی مانند جنگها در آن کمتر مطالعه شده است. این مقاله که با استفاده از داده های کتابخانه ای و به شیوه تحلیلی- توصیفی به بررسی این مسئله پرداخته است.یافته ها نشان داده است که بروز بحرانهای زیست محیطی در منطقه خلیج فارس نسبت به سایر مناطق بیشتر بوده و این بحرانها همچنان در آینده برای کشورهای ساحلی آن مسئله ساز خواهند بود.این پهنه آبی دارنده بزرگترین ذخایر سوختهای فسیلی جهان است و روزانه صدها کشتی غول پیکر تجاری و نفتکش در آن در حال ترددند.از سوی دیگر موقعیت استراتژیک خلیج فارس ،آن را به عرصه بازیگری قدرت های بزرگ تبدیل کرده است و کشورهای ساحلی با سیاستهای منطقه ای و جهانی متفاوت عمدتا کنشهای واگرایانه نسبت به یکدیگر دارند و اقدامات آنها همواره خصمانه بوده است. همه اینها این منطقه را مستعد ایجاد بحران های زیست محیطی کرده است بطوریکه هر گونه جنگ در منطقه در ابعاد کوچک و بزرگ می تواند منجر به ایجاد آلودگی های محیطی و بروز مخاطرات گسترده برای جمعیت انسانی ساکن در کشورهای ساحلی و محیط زیست آنها گردد.تجارب جنگهای پیشین منطقه مانند جنگهای ایران و عراق؛ عراق و کویت و امریکا و آمریکا نشان می دهد که چالشهای زیست محیطی ناشی از این جنگها آثار و پیامدهای بسیار مخرب تری از خود جنگها بر حیات انسان و سایر موجودات زنده داشته اند.

خلیج فارس، محیط زیست ، بحران، عراق، ایران، آمریکا