مهدی گنجعلی (گنجی) - استاد خارج حوزه علیمه قم

انفتاح یا انسداد باب علم و علمی، از مباحثی است که با اهتمام متاخرین از اصولیان شیعه به صورت جدی مطرح شده است، به طوری که برخی از بزرگان فقهای شیعه مانند شیخ انصاری متهم به انسداد شده اند، حال آنکه دلایل و قرائن، شاهد انفتاحی بودن ایشان است.نگارنده در این مقاله با استناد به برخی از فقرات و دلایل مستفاد از نصوص کتب شیخ انصاری، به صورت تحلیلی، انسداد و یا انفتاح در منظر آن فقیه بزرگ را مورد کنکاش و بررسی قرار می دهد و بر این باور است که منشا اتهام شیخ به انسداد، کلامی است که در مباحث حجیت خبر واحد به ایشان نسبت داده شده است؛ زیرا ایشان از طرفی معتقد است ادله خبر واحد تنها در صورت اخبار مورد اعتماد است و از طرف دیگر تعداد روایاتی که دارای این خصوصیت است را بسیار ناچیز می داند. نگارنده به نقد این نظریه پرداخته و شواهدی بر انفتاحی بودن شیخ انصاری ذکر می کند و در نتیجه عمل شیخ انصاری بر اخبار واحد را در موارد بسیاری از مسایل عبادات اثبات می کند که این خود، دلیلی بر انفتاحی بودن ایشان است.

انفتاح, انسداد, باب علم, باب علمی, ظن مطلق, ظن خاص