مصطفی حبیب نیا - گروه مکانیک، دانشگاه آزاد واحد جویبار، جویبار، ایران
حامد داداشپور - دانشجو کارشناسی ارشد، مهندسی مکانیک، دانشگاه آزاد واحد ساری، ساری
اصغر شمسی - استادیار، مهندسی مکانیک، دانشگاه آزاد واحد ساری، ساری

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، کنترل حرکت ابزار در فرایند شکل دهی تدریجی، سبب بهبود مکانیزم عملکرد شکل دهی در ساخت و تولید قطعات متقارن و نامتقارن محوری شده است. به طوری که با تعیین الگوی مسیر ایده آل و نحوه شرایط تماسی ابزار با قطعه کار، سبب بهبود رفتار شکل پذیری ورق فلزی، در شکل دهی هندسه اشکال پیچیده مورداستفاده در صنایع هوافضا و خودروسازی گردیده است. در پژوهش حاضر، شکل دهی افزایشی دونقطه ای ورق فلزی با بررسی اولویت حرکت ابزار در محدوده مثبت و منفی پروفیل هندسی قالب حفره دار مرکزی، موردمطالعه تجربی قرارگرفته است. الگوی حرکتی ابزار به صورت چرخان و ثابت محور اسپیندل دستگاه(Z) حول پروفیل هندسی قالب، جهت شکل دهی نوع مثبت و منفی مورد بررسی قرارگرفته است. ورق فلزی مورداستفاده در این پژوهش، آلومینیوم AA-۱۰۵۰ باضخامت ۱.۵mm می باشد. نتایج حاصل از الگوی حرکتی ابزار و اولویت شکل دهی نوع مثبت و منفی پروفیل هندسی قالب نشان داد، ناحیه بحرانی ماکزیمم نازک شدگی منجر به پارگی در تمامی نمونه های شکل داده شده ورق فلزی، در محدوده شکل دهی منفی ایجادشده است. به طوری که الگوی حرکتی ابزار چرخان سبب کاهش میزان پارگی و نازک شدگی نسبت به ابزار ثابت در ورق فلزی می شود. ماکزیمم میزان عمق شکل گرفته شده در ناحیه بحرانی منفی در پروفیل هندسی قالب، لحظه وقوع پارگی ورق فلزی به مقدار Z= -۲۵.۲mm، در حالت چرخشی ابزار با الگوی شکل دهی اول منفی – دوم مثبت ایده آل ترین حالت شکل دهی دونقطه ای قطعات حفره دار مرکزی می باشد.

"شکل دهی تدریجی دونقطه ای, " الگوی مثبت- منفی, " آلومینیوم ۱۰۵۰, " قالب حفره دار مرکزی."