سید محمدرضا مهدویان - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، گرایش منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه زابل، ایران.
حمید محمدی - استادیار دانشکده کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زابل، ایران.
وحید دهباشی - استادیار دانشکده کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زابل، ایران.
مسعود دهدشتی - عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر، ایران.

چکیدهمقدمه و هدف: هدف این پژوهش بررسی اثرات آزادی سیاسی و اقتصادی بر مقدار انتشار کربن در کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی طی سال­های ۱۹۹۹-۲۰۱۵ است. در این پژوهش ضمن برآورد یک مدل کلی شامل ۵۰ کشور عضو، ۲ مدل نیز به تفکیک درجه آزادی سیاسی کشورها شامل کشورهای غیرآزاد و نسبتا آزاد مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش­ها: برای این منظور، از روش گشتاور تعمیم یافته استفاده شد و برای بررسی مانایی، از آزمون­های ریشه واحد برایتونگ، تیم، پسران و شین و هادری استفاده شد. هم چنین، برای بررسی هم انباشتگی، آزمون پدرونی بکار گرفته شد.یافته ­ها: نتایج حاصل از برآورد نشان داد که رابطه میان آزادی سیاسی و انتشار کربن معنادار و منفی و رابطه آزادی اقتصادی و انتشار CO۲ معنادار و مثبت است. رابطه رشد اقتصادی و انتشار کربن مثبت و معنادار است و با توجه به رابطه منفی مجذور رشد اقتصادی و آلودگی محیط­زیست، وجود منحنی محیط زیستی کوزنتس در کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی مورد تایید قرار می­گیرد. هم چنین، مشخص شد که اثر متغیرهای مصرف انرژی، شاخص صنعتی سازی و اندازه جمعیت بر دی اکسید کربن نیز مثبت است. در کشورهای غیرآزاد اثر آزادی سیاسی و آزادی اقتصادی بر انتشار کربن معنادار و مثبت است. این در حالی است که در کشورهای نسبتا آزاد، اثر آزادی سیاسی بر مقدار انتشار دی اکسید کربن منفی و اثر آزادی اقتصادی غیر معنادار است.بحث و نتیجه ­گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این مطالعه، افزایش آزادی­های سیاسی در کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، مقدار انتشار    کاهش خواهد داد. در واقع این مفهوم نشان می­دهد که انتظار می­رود که با ایجاد فرصت­های بیش تر برای شنیده شدن صدای فعالین محیط­زیست، مقدار آلودگی کاهش یابد. این نتیجه به خوبی اهمیت وجود آزادی سیاسی را مشخص می­سازد. چراکه با وجود آزادی سیاسی و حاکمیت دولت­های دموکراتیک مقدار پاسخگویی بیش تر بوده و سرعت گردش داده ها نیز بالاتر است. مطبوعات آزاد و دیگر اشکال اطلاع رسانی موجب می شود که شهروندان داده های بیش تری پیرامون مسائل محیط زیستی داشته باشند. همه این موارد اهمیت مسئله شفافیت و آگاه بودن مردم را مشخص می­کند. چراکه آگاهی در نهایت منجر به مطالبه گری شده و مردم مطالبه گر و آگاه نسبت به مسائل محیط زیستی، دولت­ها را وادار به حمایت از محیط­زیست خواهند کرد.

آزادی سیاسی, رشد اقتصادی, انتشار کربن, شاخص صنعتی شدن, شهرنشینی, منحنی زیست محیطی کوزنتس