پریسا احدی - دانشجوی دکتری آب و هوا شناسی، دانشکده علوم زمین،دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران
شهریار خالدی - استاد آب و هواشناسی،دانشگاه شهید بهشتی،دانشکده علوم زمین، تهران، ایران
محمود احمدی - دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، تهران، ایران

مواجه با ذرات گرد و غبار باعث افزایش بیماری­های قلبی و تنفسی، به خصوص در بین گروه­های حساس از جمله کودکان، سالمندان می­شود. جنوب غربی ایران و به طور اخص استان خوزستان به علت قرار گرفتن در کمربند گرم و خشک، از سال ۸۰ تا کنون با مشکل گردوغبار مواجه ­است. لذا ضرورت دارد آثار این پدیده در حوزه سلامت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. هدف از این پژوهش بررسی ارتباط آماری بین رخدادهای گرد­­و­غباری و مرگ­ومیر ناشی از بیماری­های قلبی و ریوی در استان خوزستان طی دوره آماری ۱۳۸۳_۱۳۹۵ می­باشد. در این پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون تحلیل واریانس یکطرفه (آنوا) و معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس (pls) استفاده گردید. نتایج نشان داد گرد­­و­غبار رابطه مثبت و معنی­داری با مرگ­ومیر قلبی-ریوی دارد. همچنین گرد­­و­غبار و مرگ­و­میر قلبی با هشت ماه تاخیر بیشترین همبستگی را نشان داد. بر اساس نتایج آزمون آنوا در شرایط گرد­­و­غباری یکسان، تفاوت معنی­داری بین مرگ­ومیر قلبی-ریوی در گروه­های سنی زیر ۱۰ سال و بالای ۶۵ سال با سایر گروه­ها وجود دارد. کلیه نتایج در سطح ۰۱/۰ معنادار می­باشد. همچنین بر اساس مقادیر ضریب مسیر و آمار  t محاسبه شده به روش معادلات ساختاری می­توان نتیجه گرفت مردان نبست به زنان در مقابل گرد­­و­غبار آسیب­پذیرترند و پیش بینی می­گردد که افزایش ۱ درصد گردوغبار ماهانه می­تواند باعث ایجاد ۳۱/۰ و ۲۸/۰ درصد افزایش مرگ­ومیر قلبی در گروه­های آسیب­­پذیر و کمتر آسیب­­پذیر و همچنین ۴۱/۰ و ۳۰/۰ درصد افزایش در مرگ­ومیر تنفسی در گروه­های آسیب­­پذیر و کمتر آسیب­­پذیر در استان خوزستان شود. این امر لزوم برنامه­ریزی فوری و اساسی برای رفع مشکل گردو غبار و همچنین آموزش و فرهنگسازی در خصوص مواجه با این پدیده خطرناک را می­ طلبد.

گردوغبار, خوزستان, مرگ و میر قلبی ریوی, آنوا, معادلات ساختاری