اکبر هاشمی فرد - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
پرویز کردوانی - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران
فریده اسدیان - استادیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران

رودخانه کارون بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانه کشور است که به علت وجود مراکز متعدد صنعتی، کشاورزی و شهرهای بزرگ در حاشیه آن، موقعیتی استراتژیک در کشور داشته و پایش بهینه کیفیت آن یک ضرورت ملی می­باشد. هدف اصلی این تحقیق بررسی نقش عوامل انسانی بر کیفیت آب رودخانه کارون در بازه سد گتوند تا انتهای محدوده شهرستان اهواز می­باشد. بدین منظور با نمونه گیری و انجام آزمایشات لازم از آب رودخانه کارون در چهار ایستگاه پایین دست سد گتوند در بازه زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، و در نظر گرفتن موقعیت منابع آلاینده ، داده های کیفی به دست آمد. سپس با استفاده از نرم افزار­های اکسل و Chemistry شاخص­های کیفیت آب در قالب اشکال و نمودارها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با استفاده از نرم افزارهای ARC GIS۱۰.۲ و Expert choice۱۱ نقش عوامل موثر در کیفیت آب رودخانه کارون تحلیل فضایی گردید و در نهایت مکان های آسیب پذیر بر اساس مدل FuzzyAHP مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که علت نامطلوب شدن آب رودخانه کارون از محل تقاطع رودخانه گرگر و شطیط به بعد، روستاهای اطراف و پساب کارخانه­ها و صنایع نزدیک رودخانه، کشاورزی و اتصال رودخانه دز می باشد، که فاضلاب شهرهای اطراف و به ویژه آب برگشتی از واحدهای کشت و صنعت نیشکر، به آن وارد می­شود. همچنین بر اساس پهنه بندی انجام شده مشخص گردید که، ۴۲/۳۸۶۳ کیلومتر مربع از محدوده مورد مطالعه از نظر آسیب پذیری نسبت به آلاینده ها، بسیار آسیب پذیر، و ۳۴/۲۶۴۷ کیلومتر مربع خیلی کم در معرض آسیب پذیری مواد آلاینده قرار دارند و میزان اثر عوامل مختلف بر کیفیت آب رودخانه کارون در محل تلاقی رودخانه دز، گرگر و شطیط به سمت پایین دست تا اهواز بسیار زیاد است که نیاز به توجه ویژه برنامه ­ریزان امر دارد.

کیفیت آب, رودخانه کارون, مدل فازی AHP, سدگتوند, اهواز