حسن اسماعیل زاده باوانی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
گلستان طیب زاد - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

تغییر و تحول در زبان به عنوان یک پدیده اجتماعی، امری عادی و بدیهی است و سرعت این تغییر و تحول به عوامل متعدد درون زبانی و برون زبانی بستگی دارد. زبان کردی و گویش کرمانجی با وجود مقاومت و سرسختی مردمان کرد در برابر تغییرات فرهنگی و زبانی، همچون زبان فارسی نتوانست در مقابل زبان عربی مصون بماند و با اندکی تاخیر از طریق وام گیری در سه سطح واژگانی، واجی و دستوری، وام گیرنده زبان عربی شد. امروزه کلمات عربی فراوانی در گویش کرمانجی وجود دارند که با وجود انتقال بخشی از آن ها به طور غیر مستقیم و از مسیر زبان فارسی و یا هم­زمان با ورود آن­ها به زبان کردی و فارسی، این واژگان در زبان فارسی کنار گذاشته شده اند، اما در میان کرمانج ها کاربرد دارند. در این مقاله ضمن احصاء نمونه ­هایی از واژگان دخیل پرکاربرد عربی در گویش کرمانجی­ (ارومیه و شهرستان های شمال آذربایجان غربی)، به عوامل ماندگاری این واژگان در گویش کرمانجی نسبت به زبان فارسی و سایر گویش های کردی پرداخته شده است. قرابت دو زبان عربی و کردی کرمانجی از حیث مخارج حروف، پایبندی شدید اکراد نسبت به عناصر فرهنگی، زبانی و دینی و اهتمام ویژه کرمانج­ها به انتقال شفاهی آثار ادبی و داستانی کردی، از جمله عوامل ماندگاری واژگان دخیل عربی در گویش کرمانجی است.

تاثیر زبان عربی, زبان کردی, گویش کرمانجی, مانایی, واژه های دخیل