رضا اعظمی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
محمدرضا اردکانی - استاد گروه زراعت واصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
مسعود گماریان - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.

به منظور بررسی اثرات تلقیح دو توده محلی شبدرایرانی با کود های بیولوژیکی شامل سویه های مختلف از باکتری Rhizobium leguminosarum biovar trifoli توام با باکتری افزاینده رشد ) PGPR ) Pesudomonas putida بر روی صفات کمی رشد. آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت در زمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1331 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و دامپروریشهرستان گلپایگان انجام شد. عوامل اصلی این آزمایش دوتوده محلی شبدر ایرانی بنام هفت چین اصفهان (V2) و هفت چین مرکزی (V1) ، دو سویه باکتری ریزوبیوم Rb-13) و (Rb-3 و تیمار بدون تلقیح با باکتری های ریزویبوم، و یک سویه باکتری سودوموناس پوتیدا(PS -168) و تیمار بدون تلقیح با باکتری سودموناس PS -168 بودند. طرح شامل سه تکرار و هر تکرار دارای 12 تیمار بود و در کلچهار چین برداشت شد. سودوموناس به عنوان تنظیم کننده تثبیت نیتروژن در کنار ریزوبیوم بکار برده شد. نتایج حاصله از این تحقیق نشان داد که تلقیح با باکتری های ریزوبیوم و سودوموناس تاثیر معنی داری بر روی شاخص های کمی رشد دارد و باعث افزایشعملکرد علوفه خشک، افزایش ارتفاع ساقه، افزایش میزان نسبت برگ به ساقه می شوند، اما تاثیری بر روی عمق نفوذ ریشه ندارد.همچنین باکتری تنظیم کننده رشد ) PGPR ( منجر به افزایش صفات کمی رشد در اندام های هوایی گیاه شد به قسمی که در غالب موارد تلقیح توام ریزوبیوم با سودموناس پوتیدا دارای بیشترین شاخص های رشد و تیمارهای بدون تلقیح )شاهد( کمترین میزان برآورداین صفات را داشتند.

شبدر ایرانی، بهاره کاری، صفات کمی، کودهای بیولوژیک وباکتری افزاینده رشد