ودیعه چراغعلی - مربی پژوهش، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، بخش تحقیقات بیماریهای گیاهی، تهران، ایران.

بیماری پوسیدگی ریشه و زوال بوته‫های خربزه و طالبی بر اثر Monosporascus cannonballus از مهمترین بیماری های این گیاهان به ویژه در مناطق گرم و خشک کشور محسوب می گردد. این بیمارگر در اوایل فصل رشد بوته های طالبی و خربزه را آلوده نموده و باعث پوسیدگی ریشه و به دنبال آن کاهش وزن اندام های هوایی در بوته های حساس می شود. اگرچه میزان تاثیر این پوسیدگی ها در کاهش شاخصه های رشدی ژنوتیپ های مختلف طالبی و خربزه نیاز به بررسی بیشتری دارد. در این بررسی، زادمایه قارچ بر روی ۱۰ ژنوتیپ مختلف خربزه و طالبی (سمسوری، جلال، سوسکی، شاه آبادی، احمدی، مینو، زرد محلی، مشهدی، گرمسار و ریش بابا) مایه‫زنی گردید. بوته های مایه زنی شده پس از ۴ و ۳۲ روز نگهداری در گلخانه در دمای ۲±۲۷ درجه سانتیگراد از خاک خارج و وجود یا عدم وجود قارچ در بوته های مایه‫زنی شده با استفاده از پرایمر اختصاصی این بیمارگر مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، وزن ریشه ها و اندامهای هوایی گیاهان مایه زنی شده نیز پس از ۴۵ روز اندازه گیری شد. اگرچه وجود قارچ عامل بیماری در کلیه بوته های مایه‫زنی شده با استفاده از آغازگرهای اختصاصی محرز گردید، بین ژنوتیپ ها از نظر وزن ریشه و اندام های هوایی اختلاف معنی داری مشاهده شد. بیشترین کاهش وزن ریشه در ژنوتیپ های سوسکی، سمسوری، گرمسار و زرد محلی به ترتیب ۰۵/۷۲، ۲۸/۶۷، ۴۳/۶۲ و ۶۰/۵۴ درصد و کمترین آن در ژنوتیپ هایی مانند مینو و مشهدی با بترتیب ۲۵/۲۲ و ۱۰/۲۷ درصد بود. بیشترین کاهش وزن اندام های هوایی با ۹۲/۶۱، ۶۴/۵۸، ۷۵/۵۳ و ۲۷/۵۲ درصد به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های شاه آبادی، زرد محلی، احمدی و سوسکی بوده و کمترین کاهش در ژنوتیپ هایی مانند مینو و مشهدی با ۵۶/۱۵ و ۲۰/۲۱% اندازه گیری شد. بر اساس وزن تر ریشه‫ها، اندام های هوایی و نیز کل گیاه ژنوتیپ‫های مشهدی و مینو کمترین و ژنوتیپ‫های شاه آبادی و سوسکی بیشترین میزان آلودگی را داشتند.

زوال بوته, ارقام متحمل, خربزه, طالبی, Monosporascus cannonballus