معصومه زارعی - دانش آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
محمد مزیدی - دانشیار بخش مبانی تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
بابک شمشیری - دانشیار بخش مبانی تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
سعید رحیمیان - استاد بخش الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

مقدمه و هدف: نسبت میان تربیت و هنر چنان است که برخی صاحب نظران باور دارند که پایه اصلی تربیت، هنر می باشد. مایر اذعان دارد که هنر اساس تربیت است. (Mayer, ۱۹۷۳). آیزنر (۲۰۱۴) معتقد است، مدارس ارزش هنر را نادیده گرفته اند و برخی جهت گیری های نامتعادل در آموزش و پرورش صورت گرفته است. او باور دارد که محیط، نگرش های هنری را شکل می بخشد و تعلیم و تربیت هنری سهم بسزایی در رشد کودکان دارد. او تاکید بر انتقاد و زیباشناسی در آموزش هنری دارد. (Eisner, ۲۰۱۴). بر همین اساس این پژوهش تلاشی خواهد بود در راستای تربیت هنری بر اساس یکی از رویکردهای فلسفه اسلامی، ابتدا جهت برنامه ریزان کلان تعلیم و تربیت و در حوزه اجرایی معلمان و مجریان آموزش و پرورش. روش شناسی پژوهش: پارادایم پژوهش، کیفی و طرح تحقیق، غیر پیدایشی است. روش انجام پژوهش، تحلیل محتوای رابطه ای است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، آثار شیخ اشراق که بطور آشکار و ضمنی، مرتبط با هنر و زیبایی شناسی بودند، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. روش گردآوری داده ها اسنادی است؛ بدین معنا که ضمن مراجعه به متون و نوشته های منسوب به شیخ اشراق، داده های مورد نظر استخراج و با استفاده از روش مقایسه مستمر داده ها، مقوله های تربیت هنری از دیدگاه  حکمت اشراق استنتاج و تلویحات آن در برنامه ریزی و مدیریت آموزشی ارائه شده است. یافته ­ها: با استفاده از تحلیل محتوای رابطه ای از مبانی فلسفی حکمت اشراق، علاوه بر روش شناسی استدلالی و بحثی، مفاهیم مشخصی در حوزه هنر، استنتاج می شود. این مفاهیم عبارتند از: سیر از کثرت به وحدت، سلسله مراتب، غایت گرایی، کمال خواهی، خودآگاهی و نمادگرایی. بر همین اساس مفاهیم، اصول، ابزار، مصداق و هنرهای مرتبط در برنامه ریزی های آموزشی و درسی، ارائه شده است. بحث و نتیجه­ گیری: روش به کارگیری این هنرها در تعلیم و تربیت به مقتضیات حال فراگیران، از قبیل سن، جنس و هدف تربیت بستگی دارد. برنامه ریزی در ابعاد مختلف اهداف، محتوا و روش صورت می گیرد. نکته قابل توجه در این قسمت، حضور مربی پا به پای شاگرد در این شیوه تربیتی است. در این رویکرد، مربی نقش هدایت و راهنمایی متربی را در جریان فعالیت های عملی و تجارب فردی هنری وی بر عهده دارد و در واقع مربی، بیشتر نقش یک مشاور و راهنما را ایفا می کند و شاگرد در مسیر هنر اشراقی به سیر و سلوک، خودشناسی، خودآگاهی و تعالی دست می یابد.

تربیت هنری, حکمت اشراق, هنر اشراقی, مدیریت و برنامه ریزی آموزشی