علی شهنوازی - گروه تحقیقات روستایی و اقتصاد کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

بر اساس داده­های موجود سهم استان آذربایجان شرقی ازتولید پیاز به­دلیل افزایش هزینه­ها در حال کاهش بوده و در نتیجه توسعه­یمکانیزاسیون در مراحلی از تولید که بیشتر بر نیروی کار متکی است، می­تواند گزینه­ایبرای مدیریت هزینه­ها باشد. لذا این پژوهش با استفاده از الگوی مازاد اقتصادی بهبررسی آثار اقتصادی توسعه­ی مکانیزاسیون در مرحله­ی برداشت زراعت پیاز در استانآذربایجان شرقی پرداخته است. از آنجایی که برداشت پیاز در استان به­صورت دستی      انجام می­گیرد، بخشی از اطلاعات از مطالعاتپیشین و مابقی با انتقال دستگاه پیازکن به منطقه در سال ۱۳۹۲ به­دست آمد. نتایجپژوهش نشان داد که با کاهش۱۰ درصدی در هزینه­ی برداشت پیاز، سالانه ۴۳۴۰ میلیونریال به مازاد مصرف­کنندگان اضافه می­شود. همچنین افزایش کشش تقاضا باعث تغییر درمازاد اقتصادی تولیدکنندگان شده است؛ به­طوری­که این مقدار از مقادیر منفی در کششتقاضای ۵/۰ به مقادیر مثبت در کشش تقاضای ۵/۱ تغییر می­یابد. بررسی توزیع منافعنشان می­دهد ­که در کشش عرضه­ی ۵/۰ برای پیاز و سایر نهاده­ها، با افزایش کشش از۵/۰ به ۵/۱، مازاد تولیدکننده از صفر به ۲۱۳۷ میلیون ریال افزایش و مازاد نیرویکار و سایر نهاده­ها به­ترتیب از منفی ۳۴۹۲ به منفی ۳۰۸۸ میلیون ریال و از ۳۴۹۲ به۵۲۱۵ میلیون ریال افزایش می­یابند. در نتیجه با توجه به شرایط اقتصادی موجود،توسعه­ی مکانیزاسیون پیاز در منطقه­ی مورد بررسی دشوار بوده و به نظر می­رسدمکانیزاسیون برای زارعینی که از نیروی کار روزمزد استفاده می­کنند، قابل توصیهاست. لذا تمرکز بر این ویژگی می­تواند در موفقیت برنامه­ریزی­های مربوط تاثیرگذارباشد.

الگوی مازاد اقتصادی, مصرف کننده, تولیدکننده, نیروی کار, توزیع منافع