ابوذر پرهیزکاری - دانشجوی دکترا گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور.
ابوالفضل محمودی - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور.
محسن شوکت فدایی - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور.

در این مطالعه ابتدا الگوی رفتاری متغیر اقلیمی بارش طی دوره ۱۳۹۲-۱۳۶۵ در حوضه آبخیز شاهرود بررسی شد. سپس، از یک سیستم مدل­سازی بیوفیزیکی- اقتصادی برای تحلیل اثرات تغییر اقلیم ناشی از کاهش بارش بر منابع آب در دسترس، تولیدات کشاورزی و شاخص های اقتصادی سود ناخالص و ارزش آب تحت سناریوهای گوناگون (تغییر اقلیم ملایم، متوسط و شدید) استفاده شد. سیستم مدل­سازی بالا، شامل تابع عملکرد محصولات مبتنی بر میزان بارش (جزء بیوفیزیکی مدل) و رهیافت برنامه ریزی ریاضی مثبت (جزء اقتصادی مدل) بود که طی سه مرحله پیاپی در محیط نرم­افزاری GAMS حل شد. الگوی رفتاری بارش نشان داد که این متغیر اقلیمی پس از سال ۱۳۸۵ در حوضه­ آبخیز شاهرود روندی کاهشی را داشته است. نتایج مدل ارایه شده نیز نشان دادند که تغییر اقلیم ناشی از کاهش بارش منجر به کاهش منابع آب در دسترس، افزایش ارزش اقتصادی آب آبیاری، کاهش مجموع سطح زیر کشت محصولات آبی و کاهش سود ناخالص کشاورزان در حوضه­ آبخیز شاهرود شده است. بیش ترین کاهش منابع آب در دسترس نیز در سناریوی تغییر اقلیم شدید و به مقدار ۰۳/۳۰ میلیون مترمکعب بدست آمد. در پایان، برای رویارویی با اثرات تغییر اقلیم و حفاظت از منابع آب استان قزوین بکارگیری روش­های کم آبیاری، تعیین نرخ آب­بها برای کشاورزان بر اساس ملاحظه برابری، آیش­گذاری اراضی و ارایه تسهیلات به کشاورزان برای تجهیز مزارع به سیستم­های نوین آبیاری پیشنهاد شد.

الگوی رفتاری بارش, ارزش اقتصادی آب, تغییر اقلیم, مدل بیوفیزیکی- اقتصادی, حوضه آبخیز شاهرود