بررسی بهره وری کل عوامل تولید پیاز در ایران

اندازه­گیری بهره­وری تولید محصولات کشاورزی موضوعی است که در ماده ۳۵ قانون افزایش بهره­وری کشاورزی و منابع طبیعی به آن تاکید شده است. در میان روش­هایی گوناگون اندازه­گیری بهره­وری، روش تحلیل پوششی داده­ها و شاخص مالم کوئیست از مقبولیت فراوانی برخوردار می‎باشند. در این پژوهش با استفاده از این روش ها، بهره­وری کل عوامل تولید پیاز برای نه استان عمده تولیدکننده این محصول در طول سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹ محاسبه شد. داده های مورد نیاز از آمارنامه­های وزارت جهاد کشاورزی تهیه شده و برای پردازش آن­ها از نرم­افزار Deap ۲.۱ استفاده شده است. نتایج بررسی نشان دادند که در طول سال­های مورد مطالعه بهره­وری کل عوامل تولید در زراعت پیاز کشور به مقدار ۶/۹ درصد کاهش یافته که دلیل آن نبود ارتقای فناوری بوده است. مقدار این کاهش در مناطق گوناگون یکسان نبوده و استان­های آذربایجان شرقی (۰۷/۰)، اصفهان (۰۶/۰)، سیستان و بلوچستان (۰۴/۰) و فارس (۰۶/۰) کم­تر و در جنوب استان کرمان (۱۳/۰)، خراسان (۱/۰)، خوزستان (۱۲/۰)، زنجان (۱۴/۰) و هرمزگان (۱۴/۰) بیش تر بوده است. در میان استان های مورد مطالعه، پیاز کاران استان اصفهان بیش ترین بهبود در کارایی فنی را داشته و در مورد فناوری نیز پیاز کاران استان سیستان و بلوچستان کم­ترین کاهش را تجربه کرده اند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که با آن که تولید پیاز در کشور افزایش یافته، ولی بهره وری نقشی در این افزایش نداشته است و حتی در طول سال­های مورد مطالعه پسرفت بهره­وری نیز مشاهده می­شود. بر اساس یافته­های پژوهش توسعه و معرفی روش­های نوین و استفاده از تجربیات مناطق موفق می­تواند به عنوان راه­کاری برای بهبود بهره­وری و کاهش اتکا به منابع در تولید پیاز کشور مطرح باشد.

Keywords:

کارایی , بهره وری , فناوری , شاخص مالم کوئیست