دانیال دهقانی - پژوهشگر برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
هاشم داداش پور - دانشیار برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
امیررضا ممدوحی - دانشیار برنامه ریزی حمل و نقل، دانشکده عمران و محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

با اتمام هزاره ی دوم میلادی مناطق کلان شهری با جذب جمعیت و فعالیت با دگرگونی های بنیادینی روبه رو شده اند؛ از مهم ترین پیامدهای این فرآیند، می توان به بی عدالتی در توزیع فرصت های شغلی و عدم دسترسی گروه های جمعیتی و سکونتگاه های حاشیه ای به آن ها اشاره کرد. پژوهش حاضر درصدد بهبود قابلیت دسترسی به شبکه ی حمل ونقل برای گروه های جمعیتی با بیشترین نیاز در منطقه کلان شهری تهران می باشد. این پژوهش از راهبرد استقرایی و روش تحقیق کمی برای پاسخ گویی به پرسش های پژوهش استفاده می کند. داده های جمع آوری شده از مرکز آمار و سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای ایران با استفاده از سیستم مختصات تحرک بالقوه و قابلیت دسترسی به اشتغال با روش های تجمعی و گرانشی و، عدم کارایی قابلیت دسترسی با استفاده از شاخص انصاف قابلیت دسترسی در نرم افزارهای Arc GIS و Excel تحلیل شده اند. یافته ها حاکی از آنند که قابلیت دسترسی به اشتغال در منطقه کلان شهری تهران، با فاصله از نوار مرکزی کاهش می یابد و بسیاری از پهنه های شمالی و شمال غربی با عدم کارایی قابلیت دسترسی مواجه هستند. درصد افراد زیر-آستانه های بسندگی به ترتیب با کاهش آستانه ی بسندگی از ۵۰% تا ۱۰% از حدود ۴۸% به حدود ۲% و سهم پهنه های زیر-آستانه از ۳.۵% به حدود ۱% کاهش می یابد. سهم جمعیت زیر-آستانه از کل جمعیت برای آستانه های مذکور در در آستانه ی ۵۰% حدود ۱۳% و در آستانه ی ۱۰%به ۰.۵% می رسد؛ این گروه های جمعیتی به صورت بالقوه مستحق بهبود در قابلیت دسترسی شان هستند. اما در نهایت با جمع بندی روش ها در آستانه های بسندگی پنج گانه، سکونتگاه های آسارا، طالقان، لواسان بزرگ، نساء، برغان، جوستان، پایین طالقان و میان طالقان با جمعیتی بالغ بر ۴۷۶۷۸ نفر در اولویت بهبود قابلیت دسترسی قرار دارند.

عدالت فضایی, قابلیت دسترسی, تحرک بالقوه, منطقه کلان شهری, ناحیه کلان شهری