حسین ضرغامی - دکتری جمعیت شناسی ، دانشگاه تهران ، ایران.
حسین محمودیان - دانشیار جمعیت شناسی ، دانشگاه تهران، ایران.

مقدمه: تنهایی ازجمله مسائل اساسی سالمندان است که عوامل بسیاری در بروز یا تشدید آن دخیل هستند. هر عاملی که در کاهش شبکه خویشاوندی و یا دسترسی به آن تاثیرگذار باشد همچون مهاجرت فرزندان، می تواند جزء عوامل موثر مدنظر قرار گیرد. در مورد مهاجرت به عنوان پدیده رایج در بیشتر روستاهای ایران بسیار تحقیق شده اما به این سوال اساسی که این مهاجرت ها چه پیامدهایی بر افراد باقی مانده در روستا بر جای می گذارد، کمتر پاسخ داده شده است. روش: جهت پاسخ به سوال تحقیق، روستاهای شهرستان بردسکن که در آن اغلب خانواده ها با تعدادی یا تمام فرزندان مهاجر مواجه هستند به عنوان منطقه هدف انتخاب گردید. روش کلی کار به صورت کمی و با استفاده از پرسشنامه طراحی شده بر مبنای پرسشنامه های استاندارد احساس تنهایی دانشگاه کالیفرنیا و مقیاس دییونگ جیروالد صورت پذیرفت. تعداد ۳۵۷ سالمند ساکن در روستا که حداقل دارای یک فرزند در حال حاضر زنده بودند، مورد مصاحبه ساخت­مند یا منظم قرار گرفتند. پاسخگویان به شیوه نمونه گیری چندمرحله ای و ترکیبی از روش های خوشه ای و تصادفی ساده از ۹ روستا انتخاب شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که مهاجرت فرزندان اثر قابل توجهی بر احساس تنهایی والدین سالمند دارد و این اثر حتی با کنترل دیگر متغیرها همچنان باقی می ماند. متغیرهای دیگر شامل وضعیت سلامت عمومی، وضعیت تاهل، وضعیت مالی و جنس سالمند نیز اثر معناداری بر بروز احساس تنهایی سالمندان ساکن در مناطق روستایی تحت مطالعه وارد می آورند. نتیجه گیری: این متغیرها درمجموع حدود نیمی از تغییرات احساس تنهایی پاسخگویان را تبیین می نمایند.

احساس تنهایی, سالمند, مهاجرت, شبکه اجتماعی خانوادگی, بردسکن