علی رضا صادقی - عضو هیات علمی بخش شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز
الهه سادات موسوی سروینه باغی - دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس تهران
زهرا پاستون - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

در بسیاری از مطالعات انجام شده در زمینه کیفیت فضاهای عمومی شهری، حضور شهروندان و چگونگی استفاده ایشان از فضاهای عمومی شهری به عنوان عامل مهم در موفقیت اینگونه فضا­ها معرفی شده است. مولفه­های محیطی و فردی بسیاری بر حضور شهروندان در فضاهای شهر تاثیرگذارند. در میان عوامل موثر بر حضور افراد در فضای عمومی شهری، دو مولفه شادکامی و جهت­گیری مذهبی بیشتر متاثر از بینش و جهان­بینی فرد می­باشند که در این پژوهش ارتباط میان این دو مولفه تحلیل شده­است. به این منظور، این پژوهش از روش تحقیق پیمایشی و پرسشنامه­های شادکامی آکسفورد (QHI) و پرسشنامه جهت­گیری مذهبی آلپورت(ROS)  (به عنوان ابزار جمع­آوری اطلاعات) استفاده کرده­است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان شهر مشهد بوده­اند که به شکلی در فضاهای عمومی این شهر حضور دارند و از اینگونه فضاها استفاده می­کنند. با توجه به نامشخص بودن تعداد جامعه آماری و بر اساس فرمول کوکران (با مقدار خطا ۰۹/۰) ، تعداد ۱۲۰ نفر از جامعه آماری به عنوان گروه نمونه انتخاب شده­اند. همچنین روایی و پایایی پرسشنامه این تحقیق با استفاده از روش های اعتبار محتوا و آلفای کرونباخ (۰.۷۶) تایید شده­است. با توجه به توزیع نرمال داده­ها، جهت تبیین رابطه دوسویه شادکامی و جهت­گیری مذهبی از آزمون­ همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی از وجود رابطه مثبت دوطرفه بین متغیر شادکامی و متغیرهای جهت­گیری مذهبی بیرونی (۳۳۲/۰ r= و ۰۱/۰>p) و درونی (۴۶۷/۰ r= و ۰۱/۰>p) است. بدین معنی که در فضاهای عمومی شهری و در بین گروه­های مختلف حاضر در اینگونه فضاها، با افزایش میزان جهت­گیری مذهبی بیرونی و درونی شهروندان، میزان شادکامی ایشان نیز افزایش می­یابد و برعکس. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده و بر اساس مولفه­های شادکامی و جهت­گیری مذهبی، راهبردهای طراحی شهری موثر بر ارتقا حضور­پذیری فضاهای عمومی شهری گوناگون ارائه شده ­است.

جهت گیری مذهبی, شادکامی, حضورپذیری, فضای عمومی شهری, شهر مشهد