محسن پورخسروانی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
بهنام مغانی رحیمی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

یکی از راه­های شناخت و مدیریت سیستم­های محیطی، مطالعه و ارزیابی مولفه­های مورفومتری و تعیین آلومتری بین آنها است. آلومتری مطالعه میزان نسبی تغییر در دو جزء از سیستم بوده و رشد قسمتی از سیستم را در مقایسه با رشد کل سیستم و یا بعضی قسمت­های دیگر آن بیان می­کند. بنابراین تسلط بر چنین علمی خواهد توانست بسیاری از مسائل مدیریتی حاکم بر رفتار سیستم­های محیطی و از جمله سیستم­های شهری را برطرف نماید. در همین راستا این پژوهش سعی دارد روابط آلومتریک مولفه­های فیزیکی و کالبدی شهر کرمان را تحلیل نماید. بدین منظور داده های مورد نیاز شامل ویژگی­های جمعیتی و ساختاری- کالبدی شهر کرمان، از اسناد منابع شهرداری و نهادهای مربوطه مانند آموزش و پرورش جمع آوری گردید. پس از اندازه­گیری خصوصیات مورفومتری ویژگی­های ساختاری کالبدی و همچنین ویژگی­های جمعیتی شهر کرمان، از طریق آنالیز رگرسیون رابطه بین ویژگی­های ساختار- کالبدی مورد بررسی قرار گرفت و نهایتا نوع رابطه بین آنها مشخص شد. نتایج تحقیق حاکی از آنست که در شهر کرمان مولفه­های جمعیتی سریعتر از سایر ابعاد رشد می­کند به این معنی که در طی رشد شهر مولفه­هایی مثل کاربری­های ورزشی، فضای سبز و بهداشتی- درمانی افزایش می­یابد. همچنین نتایج نشان می­دهد که از بین مولفه­های اندازه گیری شده فقط بین مولفه­های جمعیتی و کاربری­های ورزشی، فضای سبز و بهداشتی- خدماتی روابط آلومتریک برقرار است. و رابطه بین سایر مولفه­ها از نوع آلومتریک نیست. این بدان معناست که عدم اولویت­بندی مناسب در اجرای پروژه­های عمرانی از یک طرف و همچنین توسعه نامتوازن فیزیکی شهر کرمان از طرف دیگر باعث رشد نامتوازن در سیستم شهری این شهر شده که همین امر موجب عدم شکل گیری روابط آلومتریک مناسب در ساختار فیزیکی- کالبدی این شهر می­باشد.

آلومتری, ساختار کالبدی, مدیریت شهری, شهر کرمان