مجید محمدی - دانشکده منابع طبیعی دانشگاه سمنان
امیرحسین دوست محمدیان - دانشکدهی کویرشناسی، دانشگاه سمنان
مجتبی امیری - استادیار دانشکدهی منابع طبیعی، دانشگاه سمنان
محمدکیا کیانیان - دانشکدهی کویرشناسی، دانشگاه سمنان

استان سمنان با توجه به اینکه در منطقه ی خشک و نیمه خشک قرارداد مشابه دیگر مناطق خشک کشور بیشتر در معرض بحران کم آبی قرار دارد، بنابراین به منظور بررسی تغییرات آب های زیرزمینی دشت سمنان انتخاب شد. برای این هدف، آمار ۲۰ حلقه چاه مشاهده ای در طی دوره آماری ۲۰ ساله (۱۳۷۳-۱۳۹۲) مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا داده های شرکت آب منطقه ای استان سمنان جمع آوری و مرتب شد. پس از ورود داده ها به GIS، با استفاده از نقشه های نقطه ای و با روش میان یابی کریجینگ، پهنه بندی افت سطح آب های زیرزمینی محدوده مورد مطالعه تهیه شد. داده های به دست آمده به منظور نمایش بهتر بر روی نمودار در محیط نرم افزار اکسل ترسیم شد. نتایج بررسی نقشه های هم سطح نشان داد در طول دوره آماری با گذشت زمان به طور میانگین سطح آب های زیرزمینی به میزان ۶/۸ متر افت پیداکرده است. بررسی های ماهانه نیز نشان داد بیشترین میزان افت تراز مربوط به ماه های شهریور، مهر و آبان است که بارندگی کمتر و کشت پاییزه شروع و در نتیجه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی بیشتر است. برای بررسی و مشخص کردن مناطق حساس و نقش کاربری اراضی روی کمیت آب چاه ها مشخصات ذکر شده در هر تیپ کاربری جداگانه بررسی شد. از نقشه به دست آمده در محیط GIS، میانگین گرفته شد و میزان تغییرات در هر کاربری به دست آمد. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین کاهش سطح آب زیرزمینی مربوط به کاربری مسکونی است. در نهایت، می توان این چنین نتیجه گیری کرد که منطقه از نظر منابع آب زیرزمینی در وضعیت بحرانی قرار داشته و مدیریت این منابع در دشت سمنان بسیار ضروری است.

آب زیرزمینی, تراز آب, کریجینگ, دشت سمنان