رسول فرجام - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری،کارشناس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران

بخش مرکزی کلانشهر شیراز از گذشته تا کنون، نقش پررنگی در حیات و عملکرد اجتماعی-اقتصادی کلانشهر شیراز ایفا کرده است. دگرگونی­های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی به عمل آمده در این بخش در طی چند دهه گدشته، موجبات کاهش کیفیت محیطی آن را فراهم آورده است. از آنجا که بخش مرکزی کلان­شهر شیراز، کماکان نقش اقتصادی پررنگی را در حیات و پویایی شهرها ایجاد می­کند و میراث تاریخی و فرهنگی آن از اساسی­ترین عوامل کارکرد شهر در سیستم­های شهری محسوب می­شود، ضرورت دارد تا ساز و کار رخداد و چگونگی کاهش کیفیت محیطی در آن بخش،­ مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و پراکندگی فضایی آن در قالب پهنه­بندی سطوح کیفیت محیط شهری، مشخص گردد. بنابراین، این سوال اساسی مطرح می­شود که عوامل موثر بر کاهش کیفیت محیطی (بروز زوال) هسته مرکزی شهر شیراز کدامند و رفتار فضایی آن از چگونه است؟این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است که در آن ۱۵ متغیر (داده) در حوزه­های مسکن، اشتغال و فعالیت، ساختار جمعیتی و عوامل اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته شده­اند. جامعه آماری این پژوهش را کلیه ۳۷۵ بلوک آماری بخش مرکزی شیراز تشکیل می­دهد. ابزار تحلیل داده­ها که در این پژوهش مورد استفاده شده، عبارتند از: تکنیک تحلیل عاملی و شاخص KMO بارتلت. نتایج نشان داد که از ۳۷۵ بلوک آماری تشکیل دهنده محلات عرفی بخش مرکزی شیراز، ۲۳۸ بلوک آن دارای کیفیت محیطی متوسط به پایینی هستند که اصلی­ترین دلایل آن به اسکان مهاجرین خارجی، وجود آسیب­های اجتماعی به ویژه اعتیاد و پایین بودن نرخ اشتغال مردان و زنان برمی­گردد.

کیفیت محیط شهری, پژمردگی و زوال شهری, بخش مرکزی شهر, تکنیک تحلیل عاملی, کلانشهر شیراز