مریم صفربیرانوند - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران، .
حکیمه امانی پور - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران،
صدیقه بطالب لوئی - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران،.
کمال غانمی - استادیار، گروه شیمی، دانشکده اقیانوسی و دریایی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران، .
بهروز ابراهیمی - کارشناسی ارشد، شرکت آب منطقه ای لرستان، ایران، .

کاهش کمیت و کیفیت آب به دلیل اضافه برداشت و تداوم خشکسالی، خسارات جبران ناپذیری به منابع آب زیرزمینی استان لرستان وارد کرده است. دشت مرکزی یکی از دشت های حوضه آبریز خرم آباد که در این پژوهش به مطالعه آن پرداخته شده است، نیز در سال های اخیر دچار افت سطح آب گردیده است. مدیریت منابع آب، مهمترین و راهبردی ترین روش برای کنترل این بحران روزافزون می باشد. گام نخست برای دستیابی به این هدف، ارزیابی هیدروشیمیایی آبخوان است. بدین منظور، پارامترهای EC، pH، TDS، آنیون ها و کاتیون های اصلی در ۴۰ نمونه با پراکندگی مناسب در کل آبخوان اندازه گیری شد. برای بررسی و تعیین عوامل تاثیرگذار بر کیفیت آبخوان، از نسبت های یونی، شاخص اشباع و نمودارهای گیبس، تبادل یونی و TDI استفاده شد. نمودار پایپر نشان داد که کل آبخوان دارای ترکیب بی کربناته کلسیک و متاثر از گسترش و انحلال سازندهای کربناته در محدوده ی مطالعاتی است. براساس نسبت های یونی مشخص گردید که ترکیب آب متاثر از هوازدگی سنگ های کربناته، کانی های پلاژیوکلاز و در مرحله بعدی، فرآیندهای تبادل یونی مستقیم و معکوس می باشد. محاسبه شاخص اشباع نشان داد که به دلیل تشکیلات زمین شناسی، آبخوان نسبت به کانی های ژیپس، انیدریت و هالیت، تحت اشباع و نسبت به آراگونیت، کلسیت و دولومیت فوق اشباع است. براساس نمودار گیبس مشخص شد که هوازدگی، فرآیند غالب در تعیین کیفیت آب می باشد و تبادل یونی دیگر فرآیندهای موثر در کیفیت است. اثر تبادل یونی توسط نمودارهای ترکیبی نیز به وضوح قابل مشاهده است. افزایش غلظت کل املاح محلول در آبخوان عمدتا متاثر از افزایش یون های کلسیم، منیزیم و بی کربنات است و یون های سدیم و سولفات در درجه دوم اهمیت قرارمی گیرند. یون های کلر و پتاسیم در کل آبخوان غلظت تقریبا ثابتی دارند.

آبخوان, دشت مرکزی لرستان, شاخص اشباع, نسبت های یونی, نمودار گیبس