محمدرضا برجی - کارشناس ارشد تنوع زیستی دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان
نازیلا رنجبران - کارشناس ارشدبیولوژی دریا اداره کل محیط زیست گیلان)
موسی امینی - کارشناس ارشد - GIS&RS اداره کل محیط زیست گیلان
اکبر پورافراسیابی - کارشناس ارشد تنوع زیستی دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان

پسماندهای کشاورزی و منابع طبیعی بخش عمده ای ازتولیدات سالانه مواد موردنیاز انسان راشامل میشوندکه حجم انبوهی ازانرژی رادرخودذخیره مینمایند هرچندکه درفعالیت های کشاورزی اغلب موارد هدف اصلی ، بدست آوردن یک محصول غذاییاصلی قابل مصرف درتغذیه انسان ویاتولید مواداولیه برای صنایع میباشد . اشغال مزارع بوسیله بقایای گیاهی تولیدشده ، پس ازبرداشت محصول اصلی درشرایط و وضعیت امروز، اغلب بعنوان یک معضل بزرگ محسوب شده که دربسیاری ازمواردکشاورزانبرای رهایی ازآن به سوزاندن آنها مبادرت می ورزند. پوسته شلتوک ،کاه وکلش وخرده برنج و... ازمحصولات فرعی شالیزارهای استان گیلان محسوب میشوندکه کاربردهای متعددیدارند.با توجه به وسعت اراضی شالیکاری درگیلان سالانه در 832 هزار هکتار از شالیزارهای استان یک میلیون تن کاه، پس ازبرداشت برنج بر جای می ماندکه این مقدار از پسماندها میتواند در تغذیه دامها و تامین سوخت و در فعالیتهای صنعتی مورد استفاده قرارگیرد. باتوجه به محدودیت منابع طبیعی وکمبود شدیدمنابع علوفه ای درکشور بااستفاده بهینه ازاین پسماندهامیتوانبخش قابل توجهی ازنیازهای غذایی جمعیت دامی راتامین نمود. درحالیکه اغلب کشاورزان استان علیرغم آگاهی ودانش این امر مبادرت به سوزاندن بخش عمده ای از این بقایای کشاورزی مینمایند. شرایط طبیعی و اقلیمی استان گیلان و واقع شدن در جلگه خزری و نزدیکی به ارتفاعات جنگلی و امتداد آن ارتفاعات البرز موجب شده تا در فصل تابستان شاهد وجود بادهای فصلی در روزها از دریا به کوه و در شبها از کوه به دریا باشیم و ازآنجاییکهاراضی شالیکاری استان از نزدیک ساحل تا دامنه کوه و در حاشیه سکونتگاههای انسانی پراکنده اند، پسماندهای کشاورزی حاصلازکشت وبرداشت برنج حجم انبوهی ازتوده موادآلی تولیدی درکشاورزی راشامل میشود که منبع عظیمی از ذخیره انرژی وموادمغذی بوده و سوزاندن آنهاعلاوه بر نابودی بخشی از ثروت کشاورزی ، آلودگی هوا و محیط زیست استان و به وجود آمدن پدیده وارونگی هوا در اثر انتشار ذرات معلق ناشی از سوزاندن و مسمومیت دامها وبروز بیماریهای خطرناک تنفسی وگوارشیانسان و معضلات اجتماعی و رفتاری و همچنین فقر مواد غذایی خاکها واراضی کشاورزی و زراعی و..... را سبب میشود.. وسعت شالیزارها ومیزان درصد ضایعات حاصل ازکشت وبرداشت سالیانه برنج دراستان گیلان ما را بر آن داشت تا در این مقاله بهارزیابی اثرات زیانبار ناشی از مصرف نادرست این سری محصولات فرعی برنج با ارزش افزوده ازپسماند بپردازیم و افقهای روشنیرا ازنظر توسعه کشاورزی نوین فرآوری برای بسیاری ازکشورهای تولیدکننده برنج نمودار سازیم و با اعمال مدیریت تلفیقی و مشارکتی باکمک مردم و سازمانهای مرتبط از جمله جهاد کشاورزی ، سازمان محیط زیست ، استانداری گیلان و ... به ساماندهی وضعیت این آلاینده مهم اقدام نماییم.

شالیزار کلش آلودگی گیلان مدیریت پسماند