صمد روحانی - Associate Professor, Department of Public Health, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
المیرا حقیان - MSc in Health Care Management, Rouhani Teaching Hospital, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
رضاعلی محمدپور - Professor, Department of Biostatistics, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: بخشی از هزینه های هر خانوار در کل جوامع دنیا، صرف هزینه های بهداشت و درمان می شود که بعضا می تواند برای خانوارها فاجعه بار باشد. این مطالعه با هدف بررسی روند تغییر سهم هزینه های بهداشتی و درمانی از کل سبد هزینه خانوارهای شهری و روستایی استان مازندران و تاثیرات احتمالی طرح های مختلف اصلاحات در نظام سلامت ایران در دو دهه گذشته به ویژه طرح تحول سلامت برآن، انجام گرفت. مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی-تحلیلی گذشته نگر و مبتنی بر داده های کمی و ثانویه می باشد. داده های مورد نیاز این مطالعه برگرفته از طرح نمونه گیری هزینه و درآمد خانوار بود که برای یک دوره زمانی ۱۸ ساله از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۹۷، از مرکز آمار ایران استخراج گردید. برای توصیف داده های کمی از شاخص های آمار توصیفی و نمودار روند تغییرات استفاده شده است و به منظور تحلیل هزینه های بهداشتی و درمانی خانوار، از آزمون تی تست در نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که به طور میانگین سهم هزینه های بهداشتی درمانی از کل هزینه های خانوار برای خانوارهای شهری ۱۲/۰۴ درصد و برای خانوارهای روستایی ۱۱/۳۴ درصد بوده است که بیشتر از ۱۰ درصد حد اعلام شده و مورد انتظار می­باشد. روند تغییرات درصد هزینه های بهداشتی درمانی از کل هزینه های خانوار در بازه زمانی پژوهش نسبت به سال پایه، متغیر بوده است و در برخی سال ها روند کاهشی و در برخی سال ها روند افزایشی داشته است. استنتاج: مداخلات انجام شده در قالب طرح های تحول نظام سلامت در نهایت منجر به کاهش سهم هزینه های بهداشتی و درمانی خانوارها به کم تر از حد مورد انتظار و تغییر روند افزایشی آن در استان مازندران نشده است و حتی با اجرای طرح های بعدی، آثار حاصل شده در طرح های قبلی نیز خنثی شده است.به این مفهوم که خطر هزینه های کمرشکن خدمات بهداشتی و درمانی هم چنان در بین خانوارهای ایرانی وجود دارد. با توجه به اهمیت مسائل مالی در پوشش همگانی خدمات بهداشتی و درمانی باید سیاست ها و برنامه های دقیق تری برای هدف قرار دادن گروه های آسیب پذیر طراحی و اجرا شود تا هم خانواده ها دچار هزینه های مشقت بار نگردند و هم امکان پوشش همگانی در کنار منابع محدود حوزه سلامت به حداکثر خود افزایش یابد.

Health Care, health equity, household expenditure on health, Universal Health Care, مراقبت های بهداشتی و درمانی, عدالت در سلامت, هزینه های بهداشتی خانوار, پوشش همگانی سلامت