همایون مقیمی - عضو هیات علمی، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور

دشت ساری- قائمشهر در شمال شرقی ایران در استان مازندران کنار ساحل دریای خزر قرار دارد. در پاییز ۱۳۹۰ و بهار ۱۳۹۱ از ۴۴ نقطه برای تعیین وضعیت منابع آب از لحاظ شرب و کشاورزی نمونه برداری انجام گرفته است. در این نمونه­ها عناصر اصلی از قبیل کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، بی کربنات، سولفات و کلراید و فراسنجهایی مانند، TDS، SAR, PI و غیره و درمورد آب آبیاری آزمایش و محاسبه شده است. براساس تحلیل نتایج آبهای زیرزمینی، نمودار پایپر آبها را در محدوده­ی شیرین، لب شور تا شور و از نوع CaHCO۳ ، اختلاط (Ca,Mg.Cl) و Na-Cl نشان می دهد. نمودار گیبس نیز نحوه­ی واکنش شیمیایی و نوع آب را تائید می­کند. نسبتهای یونی نشان دادند که منشا یونهای کلسیم و منیزیم از سنگهای کربناته، یون سدیم از کانیهای رسی (غنی از سدیم)، و محلول سدیم کلرایدی، سولفاتها از فعالیتهای انسانی بوده و منشا رسوبی ندارد. این واکنشها تحت تاثیر تشکیلات زمین شناسی، نفوذ آب شور(دریا، آبخوانهای شور سنگواره ایی) شکل گرفته اند. آبها با توجه به معیار شرب و نمودار شولر، با آن در حد سخت و خیلی سخت می باشند، هم اکنون از نظر شرب مشکلی ندارند. ارزیابی شیمیایی فراسنجهای مورد استفاده نیز نشان می دهد که این آبها از لحاظ کشاورزی در حد خیلی خوب، مناسب و مجاز، و درصدهای کمتری نامناسب می باشند. برای جلوگیری از شستشو شدن خاک، کاهش نفوذپذیری و پیشروی آب شور، یعنی نامناسب شدن آب تمهیداتی از قبیل مهار کردن بهره برداری، و بالا بردن سطح ایستابی در بخش تغذیه اندیشده شوند.

نمودار پایپر, نمودار شولر, مواد جامد محلول, نسبت جذب سدیم, نمایه ی نفوذپذیری