محمد محمدی - گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
امیر هوشنگ مهریار - استاد دانشگاه آزاد واحد مرودشت، مرودشت، ایران
احمد سوری - گروه روان شناسی، دانشگاه علوم انتظامی ، تهران، ایران

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه­گری مولفه­های سرشت، منش و باورهای فرد برای رابطه عوامل خانوادگی- اجتماعی با مصرف مواد انجام شد. روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی بود. تمامی مردان مصرف­کننده مواد ۱۸ تا ۳۵ ساله شهر قم که به کمپ­های ترک اعتیاد و مراکز ترک اعتیاد این شهر در سال­های ۱۳۹۶و۱۳۹۷ مراجعه می­کردند، جامعه آماری را تشکیل دادند. نمونه ۳۲۰ نفر به روش هدفمند انتخاب شد. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه رفتارهای پرخطر بزرگسالان محمدخانی، مقیاس علل گرایش به سوء­مصرف مواد مخدر محمدی و همکاران، پرسشنامه­ سرشت و منش کلونینجر و پرسشنامه سرمایه روان­شناختی لوتانز بود. مدل پیشنهادی با ایموس ارزیابی شد.مدل براساس شاخص­های نیکویی برازش کفایت مناسبی داشت. خانواده از طریق نگرش مثبت به مواد، خودراهبری و خودفراروی بر مصرف مواد تاثیر غیرمستقیم داشت. دوستان از طریق نگرش مثبت به مواد، آسیب­پرهیزی و خودراهبری بر مصرف مواد تاثیر غیر مستقیم داشت. بازار مواد از طریق نگرش مثبت به مواد بر مصرف مواد تاثیر غیرمستقیم داشت. نگرش مثبت به مواد و آسیب­پرهیزی بر مصرف مواد تاثیر مستقیم مثبت و خودراهبری و خودفراروی بر مصرف مواد تاثیر مستقیم منفی و معناداری درسطح (p≤۰/۰۱) داشت.یافته­ها با نتایج پژوهش­های مشابه قبلی همخوانی داشت و گامی مهم برای تبیین عوامل موثر بر مصرف مواد و به عنوان الگویی مناسب برای طراحی برنامه­های جامع پیشگیری از انواع رفتارهای پرخطر     می­باشد

مصرف مواد, عوامل خانوادگی- اجتماعی, سرشت, منش